Good morning po saindo gabos.
May nagtext po, sarong masugid na paradangog kan DWNX, sabi nya:
“Pakihapot man tabi kay Atty. Ojastro, ano ang hatol sa mga para-gadan nin ikos. Sarong barangay sa Milaor, igwa nin para gadan nin ikos. Salamat po.”
Very timely po na pag-olayan ta ang manongod sa mga atamang hayop saka mga galang hayop. By the way, bako po ini si mga animals na nakasakay sa motor na mga riding in tandem, saka bako man si mga naka four-wheels na tinted na ataman kan mga pulitiko, kan mga sindikato saka kan ibang mga nasa poder kan gobyerno na lakop na ang pag gala sa Pilipinas, nangbibiktima ning mga kalaban kan mga amo ninda, abang iisog, garo na po mga rungaw na may rabies ta dawa dakul tao, dai na takot, sige pangkaragat, mga eksperto pati sa badil, sniper pa ang iba. 😊 Isikwal ta po ang arog kaiyan na mga pananakot, dai matakot magboses sa pag kontra. Dapat sainda ilaag sa tamang animal pound, kapunon, para dai na maglakop ang lahi. Joke lang po 😊. Vengeance is not ours, sa Diyos po ang pag balos.
Maray po talagang pag-olayan ang satong atitud about our pets, and about mga layas na hayop arog kan mga ido saka ikos. Taano po?
Despite kan campaign kan gobyerno sa mga layas na hayop, oro-alday naaagihan ta man giraray sinda: yaon sa tinampo, nagkakariligis kan mga kaskas na sasakyan, yaon sa mga basurahan nagkakalkal kakanon, abang papaya, igwang mga galis o skin diseases, pero garo bale-wala lang sato, ang nasa isip ta, hayop lang yan.
Ang istorya po kan buhay kan mga hayop na nasa tinampo, garo man lang istorya kan mga pobreng taong naka istar sa tinampo. Ang kaibahan lang, sa tao igwang somehow nag-aasikasong mga ahensya ning gobyerno. Pero sa mga hayop, mayo ning ahensya na talagang dedicated para sa animal welfare.
Ang mga hayop po may mga isip man saka emosyon. Piglalang man kan Diyos. Kami po ni misis, dakul ng pig rescue na mga ayam saka ikos sa tinampo. Gabos po sinda kan napadakula mi asin naatamanan, naging very loyal, naging source ning kaogmahan kan samong pamilya. And we found na igwa man sindang gratefulness for the kindness we showed, nagbabalik ning serbisyo samo. Ang mga aki nagiging kinder and humble ang character sa kapwa tao pag naheheling na mas maboot kita sa mga hayop. Bukod dyan, ang pagkakaigwa ning mga atamang hayop nakakatabang sa paghali ning depression. Maray sa satong mental health. Very familiar po kita sa mga issues about mental health ta saro po ako sa director kan board of directors kan HELP Learning Center, sarong institution sa Naga na nagki-cater sa mga may mental health concerns, saka member man po ako kan World Association for Psycho-Social Rehab composed ning mga professionals from various fields advocating para sa mga taong may mental health concerns.
Ano pa po ang ibang rason tano ta dapat maging marigmat kita sa pagriparo sa mga stray animals? Igwa po ning dakulang public health issue dyan. Taano po?
May mga animal diseases na nakakaulakit sa tao, ang apod kayan, zoonoses. Dakul sa mga helang ta can be traced sa mga hayop or animal products. Puedeng direktang hali sa hayop, o indirectly hali sa kapalibotan. Halimbawa, puede kitang magka rabies hali sa ayam o ikos na infected man kan rabies. Puede kitang magkahelang ning inaapod na toxoplasmosis hali sa pupu kan infected na ikos, ang pupu puedeng nakapotan, natungtungan sa luwas, nailaog sa harong ang sapatos o tsinelas, o napahalo sa tubig baha ang pupu, ang tubig baha nalamotawan kan mga aki ta. Bako lang pong leptospirosis ang puedeng makua sa baha, lalo ta dakul ang problema sa drainage systems, tinakupan ta na ning puro semento ang mga ciudad asin kasentrohan o inaapod na soil sealing, dai na ning natural na sagoman ning tubig baha.
Ano po ang toxoplasmosis?
Sarong helang na kawsa ning parasite na Toxoplasma gondii. Ang parasite na ini nagkakawsa ning serious problems sa iba. Kabali dyan ang pag luya kan immune systems, saka most vulnerable ang mga babies na ang mga nanay na-infect for the first time during pregnancy. Puedeng magka brain damage ang aki, ma damage ang eyes, and ibang organs. Nasabi tang puedeng makakua ning toxoplasmosis hali sa waste ning infected na ikos, sa pagkakan ning contaminated meat kan ikos na dai luto o kulang sa luto, pag gamit ning kubyertos o sangkalan na nakaduta sa contaminated na raw meat, pag inom ning tubig na nahaluan kan parasite – ta halimbawa inanod kan tubig baha ang pupu kan ikos o si naligis na infected na ikos, igwang defective na water pipeline na nilaog kan contaminated water, nag inom kamo sa gripo. Tapos kung na-infect ka, nagdonar ka ning dugo, si nasalinan ning dugo infected na man.
Sa sarong pag-aadal a few years ago sa Pilipinas, blood sampling survey sa NCR nagsabi na 11.1% ning kalalakihan saka 10.0% ning kababaihan nagkaigwa ning toxoplasmosis. Sa Mindoro, 61.2% ning mga lalaki saka 53.1% ning females nagkaigwa. Sa Leyte, 30.1% kan population nagkaigwang toxoplasmosis. Kawsa po ini ning mga abortion, stillbirth saka mga dai maipaliwanag na helang sa mga lymph nodes. Minsan mangalas ang mga mag-agom tano nalaglag ang binabados na aki, o tano namamaga ang saindong mga lymph nodes.
Ang pagkakaigwa ning layas na mga hayop simtomas ning mas dakulang problema. Arog kan pagiging irresponsible na pet ownership, dai pag kapon kan mga atamang ayam o ikos, padagos na pagbakal asin pag breed ning mga bagong pets instead na mag adopt n asana o mag rescue ning mga hayop.
Sabi po kan mga animal welfare advocates sa Pilipinas, ang typical na layas na hayop dating mga family pets, pinabayaan, inapon sa tinampo pag dai na kayang tustusan kan owners ang saindang kakanon or pag nagkahelang na ta habo na gastusan. Minsan magastos man nanggad mag ataman ning hayop. Pero ang hapot tano ta nag ako kita ning responsibilidad kung dai ta man sana kayang tungkusan?
Ining mga naglalayas na hayop, lalo mga ikos, nagkakabaradosan, mas pang numero ning layas na hayop. Nagkakariligisan na sana.
Balikan ta po ang hapot kan texter. Ano po may penalty sa pag gadan ning mga ikos, saka ano ang penalty?
Igwa po kitang RA 8485, o ANIMAL WELFARE ACT OF 1998, pig amiendahan ini kan RA 10631. Ano po ang sabi sa ley?
Sa Section 6, bawal ang pag torture ning ano man na hayop, bawal na pabayaan na matawan ning tamang pag ataman, ning tamang kakanon saka istaran, bawal maltratohon ang hayop o ilanban ang ayam sa dogfights o ang kabayo sa horsefights. Bawal gadanon o gamiton sa research or experiments na dai otorisado kan Committee on Animal Welfare.
Ang pag gadan kan arin man na hayop, kabali ang ikos, na bakong cattle – ang cattle po baga si mga karabaw, baka, kanding, saka iba pang sungayang hayop na normally binobono o ginagatasan; kung bako man orig, kanding, tupa, poultry, rabbits, karabaw o kabayo, bawal po gadanaon, apuera nalang kung: 1. Ang pag gadan parte kan religious rituals kan sarong relihiyon o kan ethnic custom kan mga IPs, pero kung endangered specie ang hayop, maski pa kustumbre ini, bawal man giraray; 2. Puede gadanon ang hayop kung igwang helang na dai mararahay, certified kan sarong duly licensed veterinarian; 3. Kung ang pag gadan kaipuhan para dai na magsakti pa ang hayop base sa certification kan licensed veterinarian; 4. Puedeng gadanon ang hayop sa pagsalbar ning buhay ning ibang tao kung igwang imminent danger, arog kan mangangagat na hayop; and 5. Kung kaipuhan sa population control, pero ang magibo po kaini ang gobyerno; 6. Kung ang hayop nagadan sa authorized research or experiments; 7. Iba pang ground na kapareho kan nasambitan ko, basta certified kan sarong licensed veterinarian.
Kung kaipuhang gadanon in accordance sa mga nasabi ko, ang paagi ning pag gadan kana no mang hayop dapat bakong cruel, garo man sana makataong paagi o humane procedures.
Ano po ang humane procedures ning pag gadan ning hayop?
Pag gamit ning most scientific methods available na approved lang kan Committee on Animal Welfare.
Ano po ang penalty sa ley?
Kulong saka multa. Imprisonment of one (1) year six (6) months and one (1) day hasta two (2) years saka multang P100,000.00) kung nagadan ang hayop dahil sa cruelty, pag matrato o kapabayaan sa pag ataman ;
(2) kuong ning 1 year and one (1) day hasta 1 year six (6) months saka multang P50,000.00, kung ang hayop nabuhay pero severely injured na nawaran ning capacity mabuhay sadiri kung dai aasistihan, halimbawa, nabaldado, nawaran ning eyesight.
(3) kulong na 6 months to 1 year saka multang P30,000.00 kung may cruelty, maltreatment or neglect pero dai man nagadan o dai man permanently na disable.
Regardless kan resulta kan maltreatment, igwang kulong na 2 years and 1 day to 3 years saka multang P250,000.00 kung ang animal cruelty nakumitir kan sindikato; kung parte ini kan negosyo; kung ang cruelty committed kan sarong public officer or employee; or kung ang cruelty ginibo sa at least tolong hayop.
Sa texter ta, ireport mo po sa otoridad – sa pulis, sa municipal veterinary office, o sa Animal Welfare Committee, o sa Philippine animal Welfare Society sa telephone number sa Manila office, 475-1688 during office hours. May email sindang philpaws@paws.org.ph. Since animal cruelty is a public crime, ang mga barangay officials saka law enforcement, mga pulis, obligadong mag imbestiga.
Ayan po. I hope nasatisfy ta ang hapot kan texter. Para sa mga hapot na legal, magtext or call sa numbers kan DWNX.
Bago ako magpaaram, kita sinusugo kan Diyos na maging kind and caring sa mga hayop. Ang mga hayop padangat man kan Diyos, nilalang nya. Dai kita puedeng mag hambog na kita mas halangkaw sa mga hayop, ta kita ginibo kan Diyos na taga mato o overseer kan gabos nyang nilalang. Sabi sa Bible sa –
Ecclesiastes 3:18-21 – 18 I also said to myself, “As for humans, God tests them so that they may see that they are like the animals. 19 Surely the fate of human beings is like that of the animals; the same fate awaits them both: As one dies, so dies the other. All have the same breath[c]; humans have no advantage over animals. Everything is meaningless. 20 All go to the same place; all come from dust, and to dust all return. 21 Who knows if the human spirit rises upward and if the spirit of the animal goes down into the earth?”
Tano po ta nasabi kong padangat man kan Diyos ang mga hayop and ang cruelty sainda dai nya tolerated? Sabi sa –
Luke 12:6 – Are not five sparrows sold for two farthings, and not one of them is forgotten before God?
And sa Numbers 22:32, ang maltreatment sa hayop sarong perversion sa mata kan Diyos –
32 The angel of the Lord asked him, “Why have you beaten your donkey these three times? I have come here to oppose you because your way is perverse before me.
Sa lunes giraray, ang topic ta tungkol sa liability kan sarong government employee na aktibong nagkampanya para sa sarong naging kandidato sa eleksyon.
God bless you all.
Ini po si Atty Angel Ojastro III
Aramon an saindong derecho, INI AN LEY!!!
