Davao City – Ang atong sosyedad nag-atubang sa dakung hagit: Ang gipangandoy nga kausaban sa porma sa atong panggobyerno haron hatagan ug igong dalan ang undanon ug bililhong progreso ug kaugmaran sa atong katilingban.
Mao kini ang gitawag nga sugyot nga pag-transformar sa porma sa atong panggobyerno gikan sa overly-centralized unitary presidential system of government ngadto na sa decentralized federalist state.
Kini nga federalist option gihulagway karon nga ‘the way to go’ sanglit ang entero kalibutan nagmartsa na karon sa kumpas sa modernisasyon diin ang mga monolith kun dagkung estado nangabuak na haron hatagan ug igong higayon ang pagmugna sa mga gagmay’ng estado sa ngalan sa ‘right to self-determination’ kun ang sagradong katungod nga sila maoy mobugtaw sa kalambuan sa ilang lokalidad.
Mao man gani nga posibleng maligsan ning naghaguros karon nga trend sa kausaban mao ang presenteng term of office sa nga naggunit sa pwesto kun mga incumbents sanglit dakung posibilidad ang lifting of term limits aron paundayunan ang proseso sa kabag-ohan gamit ang mekanismong constitutional amendments kun chacha.
Dili nato malikayan nga mabalaka kun mahadlok gayud ang uban sa senaryong mamahimong diktador si Pres. Rodrigo Duterte apan duda lamang kana. Gawas pa, dili na man kita estranghero, dili na bag-o alang kanato kining charter change gani bisan ang ideya sa revolutionary government sanglit dihay panahon kaniadto nga gi-adaptar kini sa namunuan sa dakung tinguha niini nga balasahon ang katilingban.
Nan, wala bay dautan kun dili mahinayon ang piniliay haron ang ni-arangkada na hatagan sa igong panahon nga moganar buwahan masulayan nato ang bag-ong recipe sa kaugswagan?
Oo, mahadlok ‘ta kun walay eleksyon apan ngano, kun sundon ba nato ang tradisyunal nga scheduled elections, molambo ba ang atong nasud?
Oo, advocate ako sa pagtahud kun pagrespetar sa tanang lagda nga nahipatik sa balaud pananglit sa atong Konstitusyon. Apan sa kolehiyo ako gitudloan sa akong mga propesor sa pagdawat sa kamatuoran o realidad nga walay balaud nga gisulat diha sa bato kun ‘tablets of stone’ – ang balaud dynamic, naga-usab usab sibo sa panginahanglan sa panahon.
Kun ang pagsanong nato sa federalism maoy yawe sa pagbalasa sa atong istruktura-pulitikal ug sosyal, ako modason niini. Dili nato angay kahadlokan nga walay eleksyon – apan sa kondisyon nga adunay mas maayong puli kun alternatibong atong kapilian.
RadyoMaN June Duterte
