Davao City – Kung moabot na gani ang election season, dili ikalimod nga usa ang Pilipinas nga nabulit sa mga iskandalo ug isyu. Sama sa nakalabay nga mga piniliay, nahimong dugoon ug bayolente ang dapat unta malinawon nga pagpili sa mga magdumala sa nasud.
Karong panahona, usaka panghinaot natong mga Filipino nga kung di man ugaling mawagtang sa hingpit apan mahimong makunhuran unta ang mga election0-related violence. Apan sa mga unsang pamaagi ba nato kini maangkon?
Ang pagpatunhay sa piniliay dili lamang responsibilidad sa mga otoridad o sa mga taga-COMELEC apan matag-usa kanato, gikan sa bata ngadto sa hamtong, dunay papel nga angay himuon.
Sama sa ginahimo na sa mga otoridad, ang pagpahugot sa seguridad pinaagi sa paghimo og checkpoints ug uban pa maoy angayang buhaton. Ang istrikto nga pag-implementar sa balaod ilabi na sa pagdakop niadtong naghupot ug armas nga walay lisensya. Ug labw sa tanan ang pagkamatinud-anon sa otoridad diha sa ilang pagpanerbisyo.
Ang COMELEC, kinsa gibasol sab sa pipila tungod kay wala niini napatuman ang mga reglamentos ug guidelines nga angayang sundon sa matag-kandidato ug botante angay mobarug nga lig-on sa tahas nga ilang gihuptan. Isip ahensya sa gobyerno nga naghawid sa usa sa pinaka-importanteng bahin sa kaugmaon sa nasud, mahimo unta nga mobalik o bin ba kaha mapalig-on ang pagsalig sa tawo nga hinlo gayud nga eleksyon ang mahitabo pag-abot na unya sa adlaw sa piniliay.
Ug labaw sa tanan, ang mga kandidato angayang motamod sa mga balaod atol sa eleksyon. Mahimong maayong ehemplo sa uban og dili kay mao na man hinuoy mag-una-una sa pagpabadlong pinaagi sa pagpalit og boto, pagdaot sa kapwa kandidato, pag-guba sa kagawasan sa mga botante nga mopili ug uban pa. Isip mga magpapili, angayang mahimong panig-ingnan kamo sa mga tawo nga inyong alagaran.
Kitang mga botante duna usab dakung papel aron magpabiling hinlo ang piniliay. Dili kita magpadala sa salapi ng itanyag sa mga badlungong kandidatu kinsa kwarta ang padaganon aron lamang modaog, ug kung di gani madala sa pagpalit sa atong mga boto, piliong hipuson ang ilang kalaban aron sila ang modaog. Unta magmata na kita.
Ang ugat-hinungdan kung nganong dunay violence atol sa eleksyon, mao gayud kining tinguha sa mga kandidato nga sila maoy modaog ug maghari sa ilang mga lugar o barangay. Di nato kana tugutan. Inay atong panalipdan ang atong tagsa-tagsa ka mga katungod nga mopili. Walay pinugsanay. Walay kahadlok. Ug walay bayranay.
RadyoMaN Misel Miral
