BUILDING PERMIT DAI NA REQUIRED SA RENEWAL KAN BUSINESS PERMIT
Diyos marhay na aldaw po saindo. Mauranon ang satong pagkaaga. Ingat po ang mga drivers ta, please keep in mind na may mga buhay na nakasalalay sa mga kamot ta. Good morning man po palan ki Judge Arroyo kan RTC San Jose sa Partido, nagkahelingan kami subanggi sa Robinson’s Mall. Paradalan man palan si Judge saka family nya ning sine. Dalanon ta po ang pelikulang SAMSON, tungkol sa biblcial personality.
Have a safe trip judge sa pagpasiring mo ngonian sa Partido.
Ipagpapadagos ta po ngonian na aga ang manongod sa business permit, pigpuonan ta suodma ang discussion, base sa text kan satong paradangog.
Back to basics lang po kita. Ano po ang business permit? Iyo po yan si inaapod man na Mayor’s Permit sap ag operar kan saindong negosyo.
Generally, ang business permit makukua lang nindo pag naka comply na man kamo sa duwa pang klase ning business registration. Ano po ang duwang yan?
1. ang pagparehistro kan saindong negosyo sa Department of Trade and Industry or DTI (para sa mga inaapod na single proprietorship o mayo kang kasosyo) o magparehistro sa Securities and Exchange Commission or SEC (para sa mga partnership o corporation); saka
2. pagkua kan Business Barangay Clearance.
Pag nakakua na kamo ning DTI business name registration saka barangay clearance, ang sunod kayan iyo ang pag apply ning business permit sa Mayor’s office. Pag nakakua ka na ning mayor’s permit, maduman ka man sa BIR para magkua kan saimong Tax Identification Number (TIN). Yan po usually sa mga bagong magnenegosyo.
Balikan ta po ang hapot kan texter kung required man nanggad ang building permit, ano po kabali daw ini sa listahan ning requirements kan pagkua renewal of business permit?
Digdi po sa Naga, igwang mga ordinances na sinusunod sa pagkua ning permit: ang Ordinance No. 1993-060 – Revised Revenue Code ** – ang Ordinance No. 1997-081 – Revised Building Code *** – Ordinance No. 2004-030 – para sa upgrading kan Garbage Fees.
Digdi po sa Naga, usually ang Local Revenue Collection Officer, sa Treasurer’s Office po yan, nagveverify kan saindong application. Sa verification process, dedeterminaron nya kung ang applicant kaipuhan pang magkua ning clearances hali sa ibang oficina arog kan CPDO, CEO/CBO, CHO & BFP. Ang processing kan mga clearances na ini sabi madurar lang ning approximately 2 hours. Pero usually, dapat daa 30 minutos lang ang pagkua kan license.
Bago po kamo mag apply for renewal kan business permit, magcheck muna po kamo sa e-biz online facility kan naga na www.naga.gov.ph/ebusinesspara macheck nindo kung kaipuhan pa ang pagkua ning building, zoning, fire o sanitary inspection clearances bago maproseso ang application nindo. Yaon po sa internet facility na yan ang mga resulta kan inspection sa negosyo nindo kan nakaaging taon. Ta kun sa tracking system na ini nagluwas na ang building na inuupahan nindo mayo pang building permit, di mayo man yan occupancy permit, dai man yan makiclear for fire safety inspection clearance, na mga kaipuhang dokumento sa pagkua mayor’s permit. Kung nakalusot po ang application nindo kan nakaaging taon dawa mayo ning building/occupancy permit , sa pag verify kan ciudad later on.
Ano po ang mga usual na requirements for Mayor’s Permit? Ini po:
1. Certification kan arin man sa mga ahensyang ini, depende sa kalse kan ownership kung single proprietorship, partnership o corporation:
• DTI Business Name Certificate; or, • SEC Articles of Partnership; or, • SEC Certificate of Incorporation
2. Barangay Clearance / Permit 3. Authorization letter kan maysadiri kaiba ang ID nya 4. Contract of Lease kung nagrerenta ka sa building, o Land Title / Tax Declaration kung daga ang pigrerentahan mo
5. Sketch map kan Lokasyon kan negosyo mo 6. Occupancy Permit hali sa oficina kan Building Official o Municipal/City Engineer
7. Locational Clearance hali sa city.municipal planning office 8. Public Liability Insurance hali sa sarong property insurance company
9. Community Tax Certificate (Cedula) 10. Fire Permit hali sa Bureau of Fire 11. Sanitary Permit hali sa Municipal o city health office
Si 3 – 6 iyo ang usually hali sa building administrator o building owner.
Sa pagparenew po ang business permit, ano ang mga kaipuhan?
Sa renewal po kan saindong business permit, ang Naga City Hall nagrerequire kan mga minasunod na dokumento:
1. Print-out o kopya kan Mayor’s Permit nindo kan nakaaging taon 2. Social Security System Clearance 3. Bureau of Internal Revenue Certificate of Tax Payment 4. PAG-IBIG Clearance
In general, ang ibang LGUs nagrerequire man kan minasunod na documents:
• bagong Barangay Clearance/Permit • si dating Business Permit • Financial Statement/ Income Tax Return kan nakaaging taon • Latest na Community Tax Certificate • Contract of Lease o Lessor’s Permit • Comprehensive General Liability Insurance/ Local Insurance
Asahan po nindo na sa kada dokumentong pigrerequest sa kada oficina, may bayad po. Depende yan sa klase kan saindong establishment. Depende man kung ano ang negosyo nindo, ang ibang ahensya nagrerequire ning dagdag na permits, arog halimbawa kan mga memorial parks, kaipuhan igwang permit hali sa HLURB.
Nuarin po ang effectivity kan saindong permit asin hanggang nuarin ini madurar?
Magagamit nindo ang permit puon sa aldaw na nakalaag sa Mayor’s permit hasta sa date of expiration na nakalaag man dapat digdi, usually dai dapat maglagpas sa December 31 kan taon na pig issue ini.
Giromdomon po pirmi na kaipuhang matapos nindo ang pagparenew kan mayor’s permit, sabi sa ley, hanggang January 20 kan kada taon. Ang 20-day period na garo halipot lang para sa iba, lalo ta kadakul ning business establishments na sarabay nagpaparenew, sige pa ang dagdag ngonian. Sa sitwasyon na ini, ano po ang ginigibo kan mga LGUs?
May discretion sinda na i-extend ang deadline. Kaya pirmi po kamo magcheck sa munisipyo o city hall kung igwang mga extension bago po magtapos ang January 20.
Ini man po ang dahilan kung tano ta pigmamando kan ley na ang mga LGUs dapat pirming mag evaluate kan saindang mga proseso sa pagpalipot kan mga proseso. Naromdoman ko po na kan panahon mi ni VP Leni Robredo sa HUDCC, sya bilang Chairperson and ako man si saiyang Secretary General, si dating 29 na dokumentong pigrerequire kan saro sa anom na housing agencies na kapot mi para sa mga application for socialized housing kan mga pobreng pamilya, pigreduce mi sa syam nalang na dokumento, si dating anom hasta duwang taon na pagproseso kan mga ini, ginibo ming 30 days nalang. Ang boot pong sabihon, kabali ang mga national agencies sa pigrerequire kan ley sa pagpagian kan mga frontline services.
Ta magabat po baga sa mga kahimanwa ta na pagalon sa pila, pabayadon ning dakul na fees, tapos tatawan pa ning penalty pag nalate magparenew ning permit kung ang dahilan man sana iyo ang red tape sa gobyerno. Ang mga LGUs po baga nag iimponir ning penalties sa pagkalate. Reminder lang man po sa LGUs, ang mga requirements ta sa business permit bako man yan sarong bagay na kung ano na sana ang gusto tang gibohon sa mga negosyante iyo lang ang tama, dawa nakakapasakit sa buhay kang mga gusto man magnegosyo. Yan pong requirements ta para yan sa pagpakaray kang mga pangangaipo kan nagdadakulang business community ta nakakatabang sinda sa oro-aldaw na pagbuhay kang mga ciudadano ta. We are a government of laws and not of men.
Kaya po baga, kan panahon mi ni Secretary Jesse Robredo sa DILG puon kan 2010, nag pa issue sya kan DILG Joint Circular 2010 No. 1, ano po ang sabi kaini?
Pig require po kan DILG saka DTI ang unified na mga forms sa pagprocess kan mga business permit applications, bakong paiba-iba, para bakong maribong sa mga negosyante. Pigrequrie man ang standard na steps sag abos na LGUs; pigrequire ang standard processing time na dai dapat maglagpas sa maximum na 5 days lang makukua mo na ang permit pero kung kaya man sana ang sarong aldaw o pirang oras lang, ini ang dapat gibohon kan LGUs; si Secretary Robredo man po ang nagpa imponir kan one-stopo shop sa pagproseso kan mga papel sa halos sarong lugar lang sa period ning pagparenew o pag apply sa new permits. Pig encourage man na sa paagi ning electronic filing para dai ka na halos mapila pa, dai na masayang sa oras saka pamasahe.
Kan 2016, ang DILG saka DTI nagpaluwas man ning bagong requirements sa LGUs, thru Joint Circular No. 1 series of 2016, ano po ang sabi kaini? 1 to 2 days nalang po sa new applications, saka one day for renewals.
Para po sa mga sari-sari stores asin iba pang negosyo na dai man nag gagamit ning business name, sabi po sa mga circulars na ini, dai kamo required na magparehistro sa DTI o sa SEC. sabi pa po, dai na man dapat i-require kan BPLO ang mga parehong dokumento na dati ng naisubmit sa City o Municipal Engineer o iba pang oficina arog halimbawa kan construction related na permits o occupancy permit. Kaya po para sa texter ta, kung renewal ka na man lang po kan permit sa dati mo man sanang location kan nagkua ka kan enot mong permit, dai mon a kaipuhan ang building permit ta presumed na dati na ining naisubmit. Basahon ta po ang mga circulars na ini, ipo-post ko po yan sa sakong FB site na Ini An Ley.
Ayan po. Sana nakadagdag kita sa kaaraman kan mga paradangog. Kung may mga hapot
Bago ako magpaaram, satong tandaan na ang Diyos minamawot na kita magsunod sa gabos an regulasyon o ley kan mga otoridad kan gobyerno, kung ini po makakatao ning glory sa ngaran kan Diyos. Ta ang tamang pagsunod po para lang duman sa mga maka Diyos na otoridad, kung bakong hali sa Diyos ang gibo kan otoridad, pano man mag asa ang mga nasa poder na sinda susunudon? Pag matanos kang opisyal kan gobyerno, dapat kang sunudon, pero kung makasalan kang nasa posisyon, sasapuhon mo ang anggot kan Diyos. Sabi po sa Bible sa –
1 Peter Chapter 2
13 Submit yourselves to every ordinance of man for the Lord’s sake: whether it be to the king, as supreme; 14 Or unto governors, as unto them that are sent by him for the punishment of evildoers, and for the praise of them that do well. 15 For so is the will of God, that with well doing ye may put to silence the ignorance of foolish men: 16 As free, and not using [your] liberty for a cloke of maliciousness, but as the servants of God. 17 Honour all [men]. Love the brotherhood. Fear God. Honour the king.
Ang Diyos po ang tunay na King that we must serve.
Ini po si Atty. Angel Ojastro III Aramon ang saindong derecho, INI AN LEY!!
