Davao City – Kun buot sa nasud nga modungan sa kumpas sa kalamboan sa kalibutan, angay niining seryosong tun-an ang merito sa Federalism silbing bag-ong porma sa atong panggobyerno.
Sa pakighinabi kaniya sa programang ‘Straight to the Point,’ gisugilon ni Prof. Clarita Carlos sa University of the Philippines (UP Diliman) nga dili na ikatingala ang subling pagbanhaw sa diskusyon kalabutan sa charter change sanglit anaa gayud sa timeline sa Kongreso nga sa unang mga bulan sa 2018, sugdan na ang undanong deliberasyon sa proposed shift gikan sa presidential-unitary system ngadto sa federal-parliamentary form of government.
“It’s not anything extraordinary. According sa kanilang timeline, mag co-constitute sila ng constituent assembly this January and this will be fast tracked kasi matagal na talaga yung mga constitutional amendments hearing, I think na advance lang dahil may election this year,” segun sa academician.
Matud ni Carlos kinsa Executive Director usab sa Stratsearch Foundation, Inc. nga dili angay ikabalaka ang senaryong ‘No Election’ sanglit aduna gayuy sakripisyong maagian sa nasud sa dihang sugdan na ang gikasugyot nga kabag-ohan usa na dinha ang pagka-apektar sa term of office sa mga presenteng nangalagad sa gobyerno lokal man o nasyunal.
Punto ni Carlos nga angay masabtan sa tanan ang dakung importansya sa federalist move inay nga motutok sa limitadong isyung extension sa term limits ni Pres. Rodrigo Duterte or bin ba kaha ang kabalaka nga makabenepisyo kini niadtong buot mogunit sa poder sa mas taas-taas nga panahon.
“Nobody really can say which is urgent and which is not but what we know is that if we change the political structure, ichi-change mo ‘yung behavior nang tao. You immediately will change the characteristic of the political party system dahil ang parliamentary system is party government,” panapos pa sa propesor.
Gisugilon usab ni Carlos nga maayo lamang ang unitary system sama sa atong sistema sa kadumalahan karon ubos sa usa ka kolonyal o authoritarian regime apan wala na kiniy bili sa modernong panahon diin girespetar na nato ang kagawasan sa tawo nga maoy modumala sa iyang kaugalingong panggobyerno.
RadyoMaN Jason Amisola
