Pantutungtungan natan ed nanduduman pasen ya Pilipinas so plano ya kongreso ya gawaen labat lan sanlibo so budget ya Commision on Human Rights. Talagan melag yan kwarta para sustentuan so kailangan ta sakey ya departamento balet panun to no sakey ka labat ya simplen too dya ed Pinas? Anggad iner so nasabi ya sanlibom? Pigaran agew la kaya yan gastusen a sakey a too ya ngaranan tayon “Juan.”
Nu bilbilang, si Juan et anggapo ni asawa to tan manaayam ni ed abong ya ateng to. Say gastos to labat et panangan, pasahe, pan-date, tan pan-gimik. Say nagastos to labat ed pamasahe manlapud abong to anggad trabaho to et 20 pesos labat. Katon 40 peso labat so pasahe ton patubo tan papawil. Tan siyempre 8:00-5:00 so oras ya trabaho to, manggastos met ya pan-ugto to ya 50 pesos. Nu unya katipid si Juan, manggastos labat ya 90 pesos kada agew. Katon say 1000 pesos to et katumbas la ya 11 ya agew. Wala ni samplo ya pasungsung!
Panun to no si Juan et mangasawa la? Unabot ni kasi ya 11 ya agew so 1000 pesos to? Siyempre andi la ta gatas tan diapers ni labat et kulang lan maong. Nengnengen tayo so agew agew ya gastos ya sakey a pamilyadong Juan. Ibaga ti lan walay dwaran anak la nen Juan. 2 kilo ya belas para ed intiron agew so nakaukulan da ya manggastos ya 50 pesos. Siyempre nakaukulan met ya balanse so kakanen tayo agew agew katon mangaliw si asaw to ya 2 kilo ya karne baboy ya 400 pesos so presyo to. Mambiig met la ya 100 pesos para ed rekado. Mangaliw met la ya pising pang-pakbet ya 200 pesos so budget. Wala ni pahabol ya 35 pesos para ed sakey gallon ya danum. Dya ed kanen ni labat, makagastos la ira ya 785 pesos! Ipila ti pa met so balon ya dwaran anak to ed eskwelaan. Nu bilbilang say balon da et 50 pesos so sakey kaiba lay pasahe tan panmireyenda da katon makagastos met ya 100 kada agew para ed dwaran anak to. Ag ti met lilingwanan so gagamiten tayo pan-ames aratay shampoo, sabon, toothpaste. Man-budget ti met la ya 100 pesos para ed intiron pamilya kada agew. Katon so sakey agew nen pamilyadong Juan et makagastos ya 985 pesos ta pyan nasaliw ton amin so nakaukulan ya pamilya to.
Talagan duma nu bukor mo ni labat so gagastosan mo ed samay wala lay pamilyam. Say dwaran nandumaan ya inter tayon sitwasyon et insulat labat ta pyan nanengneg so pinandumaan nu anggad inew unabot so sanlibo para ed simplen too. Aralen tayo so mantipon ya kwarta tan ag ti la unggagastos nu ag met kailangan. Aral ti met kumon so pan anap ya arom ya pangkwartaan tayo ta pyan makaarom ed gastos tayon inagew agew.
