MGA DERECHOS KAN PASYENTE; OBLIGASYON KAN HOSPITALS AND MGA DOKTOR
Good morning po saindo gabos. Pasalamat po kita ta nakalihis na si bagyong Salome. Pero let’s continue to pray for everyone’s safety lalo na po si mga pobre tang kahimanwa na iyo ang usually vulnerable sa mga kalamidad. Pirmi lang po magdara ning payong, kapote, extrang bado in case mabasa, may pangribay lalo sa mga aki ta. Mas importante na dai po kita magkahelang ta bukod sa dai kita makakapaghanapbuhay, gastos pang dakula, puede pang maospital o magpadoctor. Sana gabos po kita may first aid kit man sa mga harong asin sa mga sasakyan para sa mga medical emergencies.
Paabotan ta po ning special mention ang mga katugangan tang naghehelang, sa mga nasa hospital, siring man sa mga doctors. Dakul po kitang mga friends na doctor, good morning man po saindo.
Ngonian na aldaw totokaron ta po ang tungkol sa mga derechos kan mga pasyente lalo na po si mga nag-aavail ning hospital services. Importante po na pag-orolayan ta ini. Taano po?
Kan Lunes, November 6, 2017, ang Philippine Statistics Authority nagpaluwas ning data sa public health kan Pilipinas. Ang satong nasyon igwang mas halangkaw na total na gastos sa salud, hali sa Php 593 billion kan 2015 naging Php 655 billion kan 2016 o 10.5 percent na langkaw sa gastos base sa current prices. Kada Pilipino nag gastos ning average na Php 6,345 sa saiyang salud kan 2016, naglangkaw ning 8.7 percent from 2015 na gastos. Boot po sabihon, kung igwang 6 na miembro kan pamilya, kan 2016 most likely nag gastos kamo ning around P38,000.00 kan 2016.
Ang satong kagabsan ning mga household ang pinakahalangkaw ang gastos sa salud kan 2016. Ang gastos hali sa sadiring bulsa ta o inaapod na Household-out-of pocket payment (OOP) nagregister ning Php 342 billion or 54.2 percent of Current Health Expenditures kan 2016, sunod ang mga gastos sa programa kan gobyerno asin kan gastaos sa compulsory contributory health care financing schemes na Php 216 billion or 34.2 percent. Ang mga Voluntary health care payment schemes nag-abot sa Php 73 billion or 11.6 percent.
Ang mga hospitals, lalo ang mga general hospitals, ang nakaresibe kan pinakadakulang share sa satong Out of pocket payments, na nagabout sa 41.1 %, nagsunod ang mga Pharmacies, tapos ang mga providers ning inaapod na preventive care o klase ning pag-ataman sa salud na itinataong pampubliko halimbawa kan mga programs sa school health education. Ang outpatient services iyo ang mayor na dagdag kita sa mga hospital, lalo po sa private hospitals, kan 2016 dahil sa halangkaw na insidente ning mga nakakahawang helang saka outbreak ning dengue asin chikungunya. Dawa po sa naglalangkaw man na bilang ning non-communicable diseases (NCDs), in part dahil sa naggugurang tang populasyon, mas mabilis na urbanisasyon, congestion sa mga syudad saka mga pagbabago sa trabaho asin lifestyle ta, ta dawa pa po mag improve ang public health interventions, malangkaw pa man ang demand sa mga hospital services. Ang klase ning pagmanehar saka kalidad kan performance kan hospitals kritikal sa issuing ini.
Dahil po sa naglalangkaw tang mga health issues, asin paglangkaw kan pag avail ta kan hospital services, kaipuhan ta pong maaraman ang mga derechos kan mga pasyente sa hospital, bako po para lang makapagreklamo kundi para makatabang kita sa paglangkaw kan kalidad kan serbisyo sato lalo kan mga doctors. Lalo po sa mga public hospitals, dawa ang mga pobreng katugangan ta igwa man derecho makaresibe sa gobyerno ning kalidad na health service. Taano po?
Sabi po sa Article II, Section 15 kan satong Constitution, ang Estado o gobyerno dapat protehiran asin i-promote ang derecho sa salud kan mga tao asin magkaigwa ning health consciousness. Sa Artikulo XIII kan Constitution, patungkol sa social justice asin human rights, ang derecho sa salud bilang basic human right, pigmamandohan ang estado o gobyerno na mag-adaptar ning integrated saka comprehensibong paagi sa pagkakaigwa ning health development kung sain ang mga kaipuhang produkto sa salud, saka mga services sa salud maging available sa gabos sa affordable na halaga. Dapat man po daang tawan ning prioridad ang pangangaipo kan mga pobreng may helang, mga gurang, mga disabled, kababaihan saka mga kaakian. Dapat daa po hinguhahon na matawan ning libreng medical care ang mga pobre.
Sa bagay na ini, may mga derechos po ang mga pasyente sa hospitals. Anu-ano po ini?
1. Sa RA 8344, sa emergency o seryosong kaso ning kamatian, igwa kitang derecho na tolos asikusuhon asin bolongon kan hospital, o kan doctor o sisay man na medical practitioner. Bawal po sa sisay man na maysadiri o opisyal o empleyado o medical practitioner kan arin man na hospital o medical clinic na maghagad ning bayad o magrequire ning deposit o ano man na porma ning advance payment bago ka i-confine o bolongon . Dai sinda puede magsayuma na tawan ang pasyenteng nasa emergency case ning magkakanigong medical treatment asin support base sa tamang practice ning medicine para mapugulan ang kagadanan o permanenteng disability. Kung dahil sa kakulangan sa kapasidad na medical kan hospital o clinic, ang doctor na nag-aatendir puedeng ipa-transfer ang pasyente sa medical facility na may tamang pasilidad, pero gigbohon ini pagkatapos na ang pasyente o saiyang pariente magtugot na maitransfer. Kung ang pasyente mayong malay, o dai ning kapasidad makatao ning pagtugot dahil sa saiyang kundisyon, o mayo man ning kaibahang pariente, ang doctor puede magpatransfer kan pasyente sa mas tamang hospital dawa mayong pagtugot. Ang pagtransfer gigobohon sana pagkatapos man maitao sa pasyente ang kaipuhang emergency treatment para maging stable ang condition, asin ang pagtransfer mas dikit ang risks. Mayong hospital o clinic na naimpormaran kan transfer ang puede magsayuma o maghagad ning paenot na bayad sa pagresibe kan pasyente. Ang istriktong requirement sa pagtransfer na dai man naghahagad ning advance payment, dai man kunsideradong pagsayuma kan lilipatan na hospital.
Matapos maitao kan enot na hospital o clinic ang nagkakanigong paenot na medical treatment saka support, puede na ninda ipatransfer ang pasyente sa mas tamang hospital depende sa pangangaipuhang medical, preferably sa sarong government hospital lalo sa kaso kan mga pobreng patients.
Ang sisay mang medical practitioner o empleyado kan hospital o clinic na maviolar kan mga ini puedeng makulong ning dai mababa sa six (6) months and one (1) day hasta two (2) years and four (4) months, o multa na dai mababa sa Twenty thousand pesos (P20,000.00) hasta One hundred thousand pesos (P100,000.00) o parehong multa asin kulong. Kung ang violation nakumitir dahil may siring na polisiya ang hospital o clinic o dahil may sugo ang management, ang director, opisyal kan hospital na naggibo, nagpaimplementar kan polisiya igwa man kulong asin multa.
Sa bagay na ini, ano po ang inaapod na medical emergency? Sabi sa ley, ang emergency asin seryosong kaso kan pasyente madepende daa sa objective findings kan sarong maingat, mabusising medical officer on duty. Sabi kan mga doctor, ang medical emergency iyo an ano man na condition o situation na nagtatao ning kadelikaduhan sa buhay o posibleng makawara ning arin man na parte kan lawas kan tao. Ang atake sa puso asin stroke mga halimbawa kaini. Iyo man ang appendicitis, allergic reactions na nakakapugol sa tamang hangos, kung may sobrang kulog o ano man na sa pagtubod kan pasyente o pariente nya o kan medical practitioner puede makadanyar ning grabe sa parte kan hawak, sa normal na function kan hawak o salud. Halimbawa, kaipuhan ang immediate medical attention kung igwang:
• Internal bleeding • Nakuryente o tinamaan ning kikilat • Severe Head injury • Pagkalason • Food poisoning • Na-Comatose • Malalang pagkasulo kan parte kan hawak • Convulsion o seizure, lalo kung mayo man history kaini o unusual ini sa pasyente • Malalang eye injury • Malalang problema sa paghangos halimbawa kan mga may asthma.
Dakul pa pong ibang klaseng ning medical emergencies. Kung may symptoms na nakaka alarming maray saindo, kaipuhan po magduman sa emergency rom kan hospital.
Taano po ta kaipuhan tang maaraman kung ano ang mga pang ER o dai pang ER na kamatian?
Sabi po kan mga doctor, ang overcrowding saro sa dakulang problema ninda sa mga hospital emergency rooms. Ang mga pasyente na mayo man ning life threatening medical concerns naduman pa sa ER, asin nadidistract ang mga ER doctors saka nurses sa mga tunay na emergency cases. Pero kung ang sarong pasyente maduman man giraray sa ER regardless kan klase kan saiyang helang o kamatian, sya dai puede sayumahan o paluwason kan hospital personnel na dai pigbobolong o tinatawan ning medical attention.
Tutuo po na ang mga pampublikong hospitals padagos na nagkakaproblema sa kalidad ning serbisyo dahil sa kakulangan sa budget, dahil sa kulang na personnel saka tamang kakayahan ninda asin sweldo, pero bako po ini dahilan para dai tawan ning magkakanigong medical attention ang pasyente sa abot na kaya kan hospital.
Ano po ang requirement kan ley sa pagtransfer kan pasyente?
Sabi sa implementing rules kan RA 8344, na pigissue kan Doh,
• Ang nagtatransfer na hospital asin nagreresibeng hospital kung puede dai malagpas sa ten (10) kilometer ang diretsong distansya sa kada saro. • Ang transfer kan pasyente dapat po sag abos na oras documentado. • Ang hospitals puede maghagad kan deposit o advance payment kung mayo na ang patient sa state of emergency asin matapos na ang pasyente dai na man nagtugot na sya matransfer, matinir n asana sa dating hospital. • Ang gabos na hospital dapat mag gamit, magtao ning Uniform Discharge/Transfer Slip.
Ang mga pasyente may derecho na maimpormaran kan gabos na procidimientong ini kan ley sa paagi ning mga minasunod:
1. Ang kopya kan ley, RA 8344, asin ang implementing rules kaini, dapat nakadisplay, hiling tolos sa paglaog sa ER, sa admission counters, sa iba pang hospital counters asin lugar kan clinic.
2. Ang Hospital and clinic managers dapat igwang billing and collection procedure para sa treatment o confinement kan emergency asin serious cases, na ang billing dai mapuon sagkod na ang kaipuhang pagbolong o medical treatment sa pagpa-istable kan emergency case makumpleto na muna.
3. Ang hospital and clinic managers dapat suguon ang saindang personnel na magtao ning timely asin tulos-tulos na medical attention sa emergency and serious cases na dai naghahagad ning paenot na bayad. Klarohon ta lang po na ang requirement na ini ma-apply sana sa mga inaapod na medical and surgical goods and services na kaipuhan sa pagtratar kan emergency, asin dai kabali ang inaapod na non-medical amenities na dai man konektado sa treatment kan emergency or serious case. Ang bayad sa non-medical amenities madepende sa polisiya kan hospital.
Ano man na violations kan ley na ini puede po ipaabot sa Bureau of Licensing and Regulations, Office for Standards and Regulations, kan Department of Health, Sta. Cruz, Manila, o sa pinakaharaning Regional Health Office kan DoH na tolos man dapat mag conducto ning fact-finding investigation. Ang findings kan DoH dapat man i-refer sa tamang oficina kan fiscalya para sa magkakanigong pagkasong criminal. Ang nasabing Bureau of Licensing and Regulation, puede man magplantsar ning kasong administrative laban sa nagkasalang clinics or hospitals na puede makapasuspendi o makapakanselar kan saindang license to operate.
Dahil sa kadakulan po kan coverage kan topic ta, ipagpapadagos ta po ang discussion sa mga derechos kan mga pasyente sa lunes, asin man ang mga obligasyon, mga posibleng liabilities kan mga attending doctors, kabali man ang mga derechos kan mga doctors, hospitals and clinics. Antabayanan po nindo yan sa lunes. An saindo pong lingkod nagkapot na ning mga kaso manongod sa medical practice kan mga doctors, nagdepensa na po ako sa mga doctors na kinasuhan asin nagkapot man mga reklamo kan mga pasyente, kaya aram ta po ang bagay na ini. Bilang paenot kan topic sa lunes, may hinahaman po sa Kongreso na bill, ang Magna Carta of Patients’ rights. Dawa dai pa po ini ley, ang DoH nagrerekonosir na kan nagkakapirang derecho kan mga pasyente, halimbawa, ang derecho sa tama asin makataong medical treatment, derecho na makatao ning informed consent, right ot privacy asin confidentiality, derecho man na maimpormaran kan resulta kan medical evaluation, kan mga medical procedures asin bolong na itatao bago itao, asin makapagpartisipar sa pagmanehar kan saiyang health condition. Sa parte man po kan mga doctors, totokaron ta ang Code of Ethics kan Philippine Medical Association. Totokaron ta man po ang mga derechos kan mga hospital sa saindang operations.
Kung may mga dagdag po kamong hapot sa topic na ini, magtext or call sa mga numbers kan DWNX.
Bago po ako magpaaram, pagirumdom po sa gabos na ang satong pagtubod sa Diyos nakakaparahay, both sa satong physical health and in spirit, sabi po sa Bible sa –
Psalm 41:3 The Lord sustains him on his sickbed; in his illness you restore him to full health.
And sa –
Luke 8:48 And he said to her, “Daughter, your faith has made you well; go in peace.”
Ini po si Atty. Angel Ojastro III
Aramon an saindong derecho. INI AN LEY!!!
