Dios Marhay na aldaw po saindo gabos. Magayon po ang panahon ta ngonian na aga. Sana po maging magayon man asin producktibo an satong bilog na maghapon. Let us all pray for one another.
Totokaron ta po ngonian ang ley tungkol sa daga, may request po an sarong texter, ang sabi – “Atty, paki explain man po ang tungkol sa FREE PATENT.”
Importante po ining pag-orolayan, taano po?
Milyon-milyon pong mga pamilya sa satong nasyon ang mayo ning pagsasadiri. In fact, 80% kan mga pobre sa rural areas mayo daga asin nakadepende sa agricultura para sa kabuhayan. Base sa mga pag-aadal, an kawaran nin sadiring daga saro sa mga dahilan kan pagtios. An pagkakaigwa ning access sa daga nakaka improve kan economic conditions kan mga pamilya. Digdi nalang po sato sa Bicol, dakul kitang mga naheheling na kadagaan pero ngalas kita kun tano an satong mga paraoma, mga parasira, mga ordinaryong mga empleyado, mga street vendors, practically an kadaklan sa satong mga ordinaryong namamanwaan, kaipuhan pang magrenta, mag squat sa daga nin iba, magiriwal asin magkarasuhan dahil sa pang-aanab kan iba sa pagsasadiri na kan iba. May mga magkapamilya ngani po na nagraraotan kan relasyon dahil lang sa daga.
Sa mga kadahilanang ini, kinaipuhan na ang gobyerno mag intervenir sa paagi nin ley.
Simbagon ta na po ang texter. Ano po ang Free Patent?
Ang Free Patent sarong pruweba kan pagsasadiri kan sarong dating public land na tao kan gobyerno. Ini sarong kasunduan man kan gobyerno asin kan natawan nin daga na exclusibong papangatamanan nya asin ididevelop. An grantee dai puede ipabakal an daga pero an saiyang tagapagmana puede makua asin ma-asumir ang mga derecho kan grantee. Sabi po ini sa Section 44 kan Public Land Act. Tinatawan kaini ning legalidad ang existidong pag okupar asin pag oma kan mga nakatinir sa mga pampublikong daga.
Base sa Public Land Act o Commonwealth Act 141, ang Free Patent puede i-grant sa applicant pag natural-born citizen kan Pilipinas (dai po qualified ang foreigner o naturalized Filipino); may pagsasadiri na dai malampas sa twelve (12) hectares; diretsong pag okupar kan daga for at least 30 years asin nagbayad ning kumpletong real property taxes sa daga na pig aapply.
Once marehistro na ang free patent asin magkaigwa corresponding certificate of title, an daga pribado ng pagsasadiri. May Torrens Title ka na po pagkatapos kan 1 year from issuance kan patent.
May amienda na po sa CA 141, iyo an RA 10023. Ano po ining bagong ley na inapod na Residential Free Patent Act?
Ini ang ley Authorizing the Issuance of Free Patents to Residential Lands, naging ley kan 2010.
Pinapadali kaini ang mga requirements and procedures sa pagpatitulo sa mga residential lands. Kinakarkulo na mabenepisyo ang more or less 40 million Filipinos na nakaistar sa mga daga na mayo pang titutlo. Ang residential free patent pig i-issue para sa mga daga na zoned na kan mga LGUs as residential.
Ano po ang mga bentahe kan ley na ini?
1. pigrereduce kaini ang requirement for eligibility for titling from 30 years to just 10 years. Boot sabihon, kun dati kaipuhan mong magtinir sa daga sa laog kan 30 taon bago ka maka apply for free patent sa untitled, ngonian 10 years nalang.
2. Dai na kaipuhang bayadan ang kumpletong real property taxes sa sain man na LGU kan untitled land para lang mag apply.
3. Naiiwasan kaini ang halawig na pagpatitulo kan daga na haloy sa husgado.
4. Para mag qualify, an daga dai dapat maglagpas sa 200 square meters kung nasa highly urbanized city, 500 square meters sa mga ciudad na bako pang highly urbanized, 750 square meters sa mga first-class and second-class municipalities, and 1,000 square meters sa third-class municipalities.
5. An mga LGUs puede man mag apply for free patent sa mga public land na ginagamit kan mga public schools, municipal halls, plazas, mga parke, asin iba pang mga government institutions for public use.
6. An ley nagtatao seguridad sa property rights kan grantee asin magagamit ini as collateral sa mga loans sa bangko and iba pang financial institutions.
Sain po puede mag-apply?
Sa DENR po. Sa Community Environment and Natural Resources Office (DENR – CENRO), sa Naga yaon po ang office yaon sa may Boy Scout Building along Panganiban Drive. May massive campaign po sinda ngonian para mag approve ning dakul na applications.
Sisay po ang eligible mag apply?
Kaipuhan Filipino citizen; actual nan aka okupar sa daga for at least 10 years; at least 18 years old – kung minor, dapat represented kan magurang o legal guardians. Kung magadan ang applicant during pagproseso, an saiyang tagapagmana puede mag substitute.
Ayan po. Kun may mga kahaputan pao kamo, itext lang po nindo sa mga numbers kan DWNX.
Bago po ako magpaaram, gusot ko pong iheras na dawa po digdi sato sa Naga, ang mga kapobrehan ta, lalo sa upland barangays, nag-aasa sa daga para makapagpaklase kan mga aki, kung mayong ani, mayong pangpaklase. Sa mga nasa urban poor, kung dai masadiri an daga, pirmi na sana hadit na baka anytime sinda mapapahali, pirmi nagrerenta o pirmi biktima kan mga oportunista na nanginginabang sa vulnerability ninda. Cycle nalang po ang arog kaini.
Sa pagtatarabangan ta, makakaluwas kita sa cycle na ini. Let us just start caring more for our brothers and sisters and follow God’s plan for us.
Sabi po baga sa Bible, sa –
Matthew 19:21:
21 Jesus said to him, “If you would be perfect, go, sell what you possess and give to the poor, and you will have treasure in heaven; and come, follow me.”
Ini po si Atty. Angel Ojastro III
Aramon an saindong derecho, INI AN LEY!!!
