Diyos marhay na aga saindo mga paradangog kan DWNX. Dai po kita
nagkairibahan suodma dahil sa naging kamatian ta sa likod kan hawak. Dawa
may minamati pa, medyo dipisil/makulog para sato maghaloy sa pag tukaw saka
pagtindog, padagos sana po kita maserbisyo sa Diyos saka sa saindo.
Ngonian na aga, totokaron ta ang text kan saro sa mga paradangog ta:
“gusto mi po maghagad advise kay atty. ojastro, ta kami po naka-istar sa
gilid kang salog. ano po basang na lang kami pahali-on kang barangay na
mayo lamang relokasyon. ano po ang dapat ming gibuhon ta mayo man po kaming
malilipatan. Salamat po”.
Maray po na mapag-olayan ang tungkol sa mga informal settlers lalo sa mga
danger areas arog kan gilid kan waterways. Taano po?
Igwa po kitang challenges sa rapid na urbanization. Ang Pilipinas saro sa
pinakamabilis mag urbanize na nasyon sa Southeast Asian Region. Ang
Pilipinas halos 50% urban na; estimated na by year 2025, ang mga LGUs sa
Pilipinas expected na maging 80% urban areas. Ini halos dai na maiiwasan,
kaya kaipuhan ang effective na urban planning. Ang urban planning dapat
inclusive, boot sabihon, dapat ang socialized housing para sa mga tios
kaipuhan i-kolokar harani lang sa industrial and commercial areas, para
igwa sindang access sa employment opportunities.
Ang pangangaipuhan sa paharong sa Pilipinas as of 2010, para sa peryodong
2011-2016 is 5.55 million, siguro ngonian maabot na sa halos 6 million na
harong ang kakulangan. Out of that number, around 882,000 or 16% ang mga
families na nakaistar sa unacceptable housing, igwa man ning 1.92 million
or 34% % pertaining sa inaapod na projected inventory losses o dagdag na
pagkawara ning mga harong dahil sa mga infrastructure projects saka dahil
man sa mga calamities.
Base sa 2016 Housing Need Study kan HUDCC na pinamayuhan mi ni VP Leni, ang
projected na housing need para sa 2017 hasta 2022 estimated na malobo sa
6.57 million na kaipuhang pagpapaharong. Around 871,760 or 14% kaini para
sa mga low-income households na nasa unacceptable housing. Ang mga nasa dai
kaako-ako na harong iyo itong nakaistar sa mga daga na mayong consent kan
landowner, itong mga homeless o mga nasa tinampo o irarom kan tulay, itong
igwang harong pero dilapidated, saka itong mga harong kan mga marginal
households o itong arog kan mga nasa harani sa Balatas dumpsite na mga
karton o yero lang ang mga dingding kan harong, sinda gabos kaipuhan ang
government intervention. Pig estimate mi po na another 2.3 million or 38%
pa ang madadagdag digdi dahil sa padagos na pagkawara ning istaran dahil sa
mas mahiwas na infrastructure projects saka mga calamities, ang mga
infrastructure projects na ini asin kalamidad nagkakawsa man ning more
households to fall into poverty. Base po yan sa technical studies na
giniribo mi for several years.
Balikan ta po ang hapot. Ano po puede ka pahalion pag nakaistar ka sa gilid
salog?
Iyo po, kung nakalaog sa mga sukol na sinasabi kan PD 1067 o Water Code.
Ano po ang sabi kan ley na ini?
Sabi sa Article 51, ang mga gilid kan salog saka streams, saka ang mga
baybayon kan dagat saka mga lakes sa interong kalabaan kaini asin sa sonang
three (3) meters puon sa gilid kan tubig pag nasa urban areas arog kan
Naga; twenty (20) meters na lakbang sa mga agricultural areas saka forty
(40) meters sa mga forest areas. Ang mga sukol na ini dapat nagsiserbing
easement para sa pag gamit kan publiko para sa recreation, navigation,
floatage, fishing saka pag kua kan mga gamit pantubig. Mayo ning sisay man
ang puedeng magtinir sa laog kan easement na ini na mas halawig pa sa mga
katuyuhan kan recreation, navigation, floatage, fishing or salvage. Bawal
man po ang pagtogdok ning ano man na klaseng istraktura kabali ang harong.
Ano po puede ka na sana basang na pahalion dawa bawal ang pag istar mo sa
gilid kan salog?
Dapat ka po tolos makahali sa gilid kan salog para man sa safety kan
pamilya mo. Ano po igwang obligasyon ang gobyerno na tawan kamo ning
malilipatang harong?
Sabi kan Supreme Court sa sarong desisyon manongod sa hapot na yan, igwa po
ning obligasyon ang gobyerno. Ang mga concerned agencies dapat mag
dismantle saka magpahali kan nasabing structures, constructions, saka
encroachments na itinogdok in violation kan RA 7279 o UDHA. Pero ang
pagtanggal kan structures na ini dapat consistent man sa rights kan
informal settlers base sa Sections 27 kan Local Government Code saka
Section 28 kan RA 7279. Ano po ang sabi kan ley na ini?
Sabi sa Section 27 kan Local Government Code, ang mga occupants kan areas
where government projects, whether national or local, are to be implemented
dai puede mapahali unless igwang tama asin adequate na relocation site saka
kung igwa na ning pag-aadal kung puede o dai ang on-site o in-city
development. Igwa po ning policy ang Estado o gobyerno na mayo ning illegal
or forced evictions saka mayo ning evictions kung mayo man ning disenteng
relocation.
Igwa po ning national agency issuances, arog kan DILG’s MC No. 2010-134 na
pigdraft ko para ki Secretary Jesse Robredo kan kami nasa DILG pa. sabi sa
MC, igwang requirement na mayong eviction or demolition kung mayo ning
adequate consultation sa mga affected families saka sa mga affected
communities kung sain sinda ililipat. Taano po ta arog kayan ang
requirement? Sa experience, ang mga pinaglilipatan kan mga pamilya duman
man sa mga lugar na sub-standard ang harong saka nasa geo-hazard areas,
binabaraha saka mga nasa fault line risks.
Ang satong Constitution nagmamando man na mag promote ning general welfare
kan mga tao, para mahali ang kapobrehan sa paagi ning mga polisiya na matao
ning adequate social services, makakapromote ning full employment, saka
ning paglangkaw kan standard of living saka kan kalidad kan buhay kan mga
tao. Sabi pa kan ley, dapat binabalanse man kan gobyerno ang balansyado
saka healthful na ecology.
Sa Constitution, ang eviction considered na exception, boot sabihon, dapat
si mga makataong procidimiento sa pagpahali yaon. Yaon po yan sa Article
XIII, Section 9 kan Constitution. Dapat magprovide ning programa ang local
asin national government ning disenteng harong saka basic services arog kan
education facilities, medical services, water and electricity services,
employment services, asin iba pa, at affordable cost sa mga
under-privileged and homeless na constituents sa mga urban areas. Sa
Section 10 kan Article XIII sa Constitution ta pa, ang mga urban or rural
poor dwellers dai dapat pahalion apuera nalang kung may pagsunod sa ley
saka dapat in a just and humane manner.
Otrohon ta po ang sabi kan LGC, sa SEC. 27. Mayong project or program ang
puede ipa implement kan gobyerno unless may consultations, may prior
approval kan sanggunian, saka kun mayong appropriate relocation sites have
been provided.
Ang SECTION 21 kan RA 7279 naglitanya kan mga kaipuhang basic services sa
mga relocation sites.
(a) Potable water
(b) Power and electricity
(c) Sewerage facilities saka efficient saka suficienteng solid waste
disposal system;
(d) Access sa primary roads and transportation facilities.
(e) iba pang basic services and facilities arog kan health, education,
communications, security, recreation, relief and welfare.
Ang gabos na ini dai man po libre. Igwa ning cost sa mga irerelocate na
pamilya pero sa cost na kaya ninda. Boot sabihon, dai po kita mag isip na
libre ang mga ini. Kaipuhan maghinguha man kita para makakua kan mga
hinahagad ta sa gobyerno. Dai ta po pagbasulon ang gobyerno pag kita man
naghihinugak sa pagpakaray kan satong mga pamilya. Kita po dapat partners
kan satong gobyerno.
Pano po sa kaso kan mga Professional squatters? Sabi kan SECTION 27 kan RA
7279, ang LGUs, ang Philippine National Police, ang Presidential Commission
for the Urban Poor (PCUP), saka ang mga PCUP-accredited urban poor
organization sa area dapat mag adaptar ning mga paagi sa pag identify saka
pagpugol sa mga illegal activities kan professional squatters and squatting
syndicates. Ang mga barangay officials may otoridad man magdemolish kan mga
structures kan identified professional squatters, asin dai kamo makaka
avail kan relocation rights. Pero kaipuhan igwa muna ning pasistema ang LGU
sa pag identify kan professional squatters.
Bago ang sarong squatter could be evicted or demolished, duwang basic
requirements ang kaipuhang makompli kan LGU:
(1) Ang LGU, ang PNP, ang PCUP saka accredited urban poor organization may
existing SYSTEM na nag a-identify kan professional squatters,
(2) Igwa ning pruweba na ang sarong persona squatter nanggad gamit ang
identification system na yan. Kaya po ang mga LGUs dapat mag comply sa
requirement kan law na mag update kan rehistro kan gabos na qualified
socialized hosuing beneficiaries kada 3 years.
Sisay po ang mga professional squatters? Sabi kan EO 129 saka sa DILG MC
No. 2012-004, igwang tolong klase ning professional squatters:
1. Mga individuals o grupo na naka okupar sa mga daga na mayong consent kan
landowner asin ang mga aong ini igwa man sanang sufficient income para
magkaigwa legitimate housing.
2. Mga persona na dati ng natawan ning homelots or housing units kan
gobyerno pero ipinabakal, pinarentahan o pigtransfer ang rights nya sa iba
tapos nag settled illegally sa parehong lugar o sa ibang urban area,
3. non-bonafide occupants and intruders sa mga daga reserved for socialized
housing.
Sa ngonian, nagsusurat po kita ning mga bills para sa urban development and
housing agenda kan mga senador. Para mas pang mapakaray ang pag manehar sa
problemang ini, matabangan man ang mga LGUs magkaigwa resources.
Ayan po. Sana nakadagdag kita sa saindong kaaraman sa ley. Para sa mga
hapot na legal, magtext or call sa numbers kan DWNX.
Bago ako magpaaram, satong aramon ang tataramon kan Diyos manongod sa
saiyang kabotan sa mga pobreng mayong harong. Mawot kan Diyos na magtabang
kita sa kapobrehan. Sabi sa bible sa –
Proverbs 19:17 – He that hath pity upon the poor lendeth unto the LORD; and
that which he hath given will he pay him again.
Pero kitang mga tios sa buhay kaipuhan maghinguha man ning husto, dai pag
asa gabos sa gobyerno o sa iba ang pagpakaray kan buhay. Sabi sa –
Proverbs 13:4 – The soul of the sluggard desireth, and [hath] nothing: but
the soul of the diligent shall be made fat.
Pano kita tatawan ning blessing kan Diyos?
Magtubod sa Diyos. Ta sabi sa –
Luke 1:37 – For with God nothing shall be impossible.
God bless you all.
Ini po si Atty Angel Ojastro III … Aramon an saindong derecho, INI AN
LEY!!!
