Good morning po sa mga listeners kan DWNX. Good morning man po giraray sa mga taga Naga City People’s Mall, sa mga vendors, siring man ki kap Dory Ortua saka mga tanod kan Liboton, salamat sap ag-asikaso sa concern mi sa basura sa street mi.
Kan nakaaging January 27 po palan pinagkomemorar ang holocaust, o ang genocide kan World War II kung sain si Adolf Hitler pigpagadan ang sobra sa six million na mga Hudyo, kabali ang mga taga Poland, mga Soviet citizens, mga prisoners of war, mga homosexuals, mga black people, saka mga kalaban sa pulitika. Ini po saro sa mayor na dahilan kung taano nagkaigwa ning United Nations, kung taano ta sa satong presenteng Constitution igwa kita ning provision sa Article II, Section 2, na isinisikwal kan Pillipinas ang giyera bilang instrument kan satong national policy, na pinag-aadaptar ta ang akseptadong mga principio ning international law bilang parte kan satong ley saka kita nag-uuyon sa mga pang-kinaban na polisiya sa katoninongan, pagkapantay-pantay, hustisya, freedom, pakikipagkooperar, saka pakikipag-amigo sa gabos na nasyon. Bawal man ang permanenteng paglaog sa satong teritoryo kan ano man na foreign troops o facilities kung mayo ning treaty na aprobado kan senado, maging amerikano o Chinese.
Sa issue po baga kan occupation kan Chinese military kan portions kan territory ta sa West Philippine Sea, pag padagos na pigtolerar kan satong gobyerno, sarong violation kan presenteng Constitution, taano po?
Ta sa Article XVIII, sa SECTION 25, ang foreign military bases, troops, or facilities dai dapat tugutan sa Philippines except kung igwa ning treaty na aprobado kan Senado. Ano man po na deklarasyon kan presenteng administrasyon na puede okuparon kan China ang teritoryo ta dawa sa sabing joint exploration kun may kaibang paglaog kan Chinese military, kabali ang sabing paghali sa pagiging miembro kan United Nations, paghali bilang signatory sa Universal Declaration of Human Rights saka sa International Criminal Court, puedeng makonsidera na unconstitutional, pag ginibo, ini sarong impeachable offense ta violation kan constitution. Posibleng mahali ang probisyon na ini sa planong bagong Constitution na pighuhurot para mabago ang Sistema kan satong gobyerno. Kabisado ta po ang bagay na ini ta kita propesor ning public international law. Bayaan ta muna po ang topic na yan para sa ibang aldaw.
Ngonian na aga, ipadagos ta po ang pagtokar sa mga obligasyon, saka derecho kan mga stall holders sa Naga City People’s Mall, nagstart po kita kan discussion last Friday. Ang market ta naging parte na po kan buhay kan mga taga Naga. Dakul nakatapos ning pag-aadal dahil sa pagtinda dyan kan saindang mga magurang. May mga amigo/amiga kita na naging professionals, naging mga pillars kan Naga, dahil sa paghinguha sa pagtinda.
Ano pa po ang iba sa mga obligasyon kan stallholders?
Dai po kamo malate sa pagbayad kan renta sa stalls, ta sabi kan Ordinance No. 2004-123, sa SECTION 144, pag nalate po kamo, mag-iimponir ning surcharge sa total na renta. Pag dai nindo nabayaran ang renta sa laog ning anom na sunud-sunod na bulan, ground para kanselahon ang saindong contract of lease, ang stall nindo idedeklarang bakante, lalamagon pa kamo sa mga unpaid rent.
Sa mga mapa-renew kan kontrata sa stalls, saro man sa mga requirements iyo ang clearance hali sa federation kan majority kan mga organisasyon ning stallholders.
Taano po ta required ini?
Sabi kan Ordinance No. 2006-071, para daa maaraman kung talagang in good standing pa ang may kapot kan stall, mas aram kan pag-iriba ninda ang karakter saka kakayahan kan kapwa stallholder.
Kung kamo po matransfer kan rights nindo sa stall, ini tinutugutan lang base sa probisyon kan Ordinance No. 2009-053. Pero ang pinagtransferan kan right dapat magsumitir kan mga proof of billing sa tubig, sa kuryente, sa telepono, TV o internet; dapat igwang certification hali sa election officer kan Naga na registered voter sa Naga ang transferee; na may certification ang city treasurer saka market supervisor na bayad ang gabos na fees saka buwis; ang transferee dai puede magkaigwa ning sobra sa duwang stalls. Puede lang magkaigwa ning sobra sa duwang stalls kung ang transferee magurang o aki kan nagtatransfer, pinagtransfer sa period na balido pa ang lease contract, saka bayad ang gabos na fees saka taxes. Igwa man ning goodwill na babayaran sa pagtransfer ning stall.
Pano po kung naenot na ang pagtransaksyo nindo bago pa nabayadan ang goodwill?
Sabi sa ordinansa, mayo po ning balidong transfer pag dai muna naenot bayaran ang goodwill, o kung mayo ning enot na pagsubmit kan mga requirements kan transferee. Pag nagtransfer na mayo kan requirements, arog kan mga certification kan election officer, kan city treasurer, imbalido, ang personahe kan city hall na mafacilitate ning transfer nagbabayolar kan ordinansa, makakasuhan administratibo, puede masuspinde o matanggal, puede pa kasuhan ning civil o criminal case. Sabi pa sa ordinance, dai puede i-award kan Market Awards Committee ang bakante o abandonadong stall kung dai bayad ang gabos na fees saka taxes na required, ang sisay man na konsideradong nag abandona o nagbakante kan stall na mayong notice sa Market Office magiging diskwalipikado man sa pag apply pa sa arin man na stall.
Sabi man kan Ordinance No. 2010-026, sa pagpabakal sa rights mo na mayo kan requirements, ang iba mo pang stalls sa ngaran mo, dawa dai mo pa naipabakal, kakanselahon na tolos, ipaparaffle na sa ibang kwalipikado.
Sa mga bagong gibong stalls, ang na awardan dai sisingilon ning goodwill, pero bawal i-transaksyon sa iba sa laog ning limang taon, pag ginibo yan, puede kanselahon ang saindong kontrata.
Yan po ang nagkakapira sa mga rights and obligations kan stall holders sa naga people’s mall.
Reminder lang man po sa city hall saka sa opisyales kan market, kabali na ang mga stallholders, tungkol sa compliance ta sa Clean Water Act sa public markets. Ang public Markets nag-ge-generate ning sobrang malala na klase ning Wastewater. Sa “Wet section” stalls yaon ang karne, sira, poultry products; yaon mga gulayan; igwa ning pampublikong restrooms; igwang mga kakanan. Ang wastewater po kan public market ta pasiring sa salog, ang naga river naghahalo man sa groundwater bako lang sa naga kundi nasumpay po baga ini sa bicol river, nag-aagi sa dakul na banwaan, nakakaapekto sa mga sources ning tubig sa kadakul na tao sa Camarines Sur. Groundwater po ang main source kan satong mga inumon saka panglinig, ngoniang panahon na mabilis ang pagdakul kan tao, mabilis na development kan ciudad saka mga centro kan banwaan, mabilis man ang pagbawas kan tubig ta, lalo ta igwa kitang climate change. Bareta po ngonian na sa Capetown sa South Africa, saro sa pinakadakulang modernong ciudad sa Africa, mauubusan na ning tubig sa April. Kaya ingatan ta po ang mga sources kan tubig. Si mga kababayan ta sa Albay na apektado kan Mayon Volcano, grabe man pangangaipo sa tubig sa mga evacuation centers.
Sana magkaigwa na ning wastewater treatment facility ang People’s Mall. Ta bukod sa RA 9275 o clean water act, igwa ning Ordinance No. 2014-076, na nagrerequrie sa gabos na public saka private buildings and structures, residential o commercial, proposed man o existing na.
Sa mga stallholders, kada saro saindo may maitatabang para maprotehiran ang satong environment. Ipadagos ta ang tamang pag-apon ning basura.
Ayan po, sana nakacontribwir kita sa kaaraman kan publiko. Magtext or call lang sa numbers kan DWNX kung may mga hapot na legal.
Bago po ako magpaaram, let us all be reminded kan sugo kan Diyos sa pagsunod ta sa mga kasuguan kan satong government, maging maray na mga ciudadano. Sabi sa –
1 Peter 2:13-17 Submit yourselves to every ordinance of man for the Lord’s sake: whether it be to the king, as supreme; Or unto governors, as unto them that are sent by him for the punishment of evildoers, and for the praise of them that do well. For so is the will of God, that with well doing ye may put to silence the ignorance of foolish men: read more. As free, and not using your liberty for a cloke of maliciousness, but as the servants of God. Honour all men. Love the brotherhood. Fear God. Honour the king.
Pero igwa man sugo sa mga opisyales kan gobyerno, na dapat makaDiyos, honesto sa pag gobyerno, bakong corrupt, simple, asin humilde sa pagbuhay. Sabi sa –
1 Timothy 2:2-3 For kings, and for all that are in authority; that we may lead a quiet and peaceable life in all godliness and honesty. For this is good and acceptable in the sight of God our Saviour;
Ini po si Atty Angel Ojastro III
Aramon an saindong derecho, INI AN LEY!!!
photo from fb page In an Ley Series by Atty. Angel R. Ojastro III
