Davao City – Dakung hagit kanatong tanan karong mga panahona nga abli kun bukas ang atong dughan ug hunahuna sa ideya nga hatagan sa kaugalingnan ang mga katawhang buot magbaton sa matuod ug maligdong nga kinaugalingong desisyon, awtonomiya o higayon nga mo-decidir asa paingon ang ilang mga komunidad.
Bisan asang dapita karon sa kalibutan, makita nimo ang mga senyales sa pangandoy sa tawo nga magkinaugalingon: Pananglit didto sa Great Britain, natawo ang krusadang ‘Brexit’ kun ang ilang pagbiya sa namugnang grupong European Union kun EU.
Bag-ohay pa lamang, natawo usab ang independence movement sa rehiyon sa Catalonia didto sa Espanya, sama sa mas sayong separatist movement nga gilusab usab sa lain pang hut-ong sa mga Creole gitawag nga mga Basque sa susamang nasud-Espanyol.
Sa Middle East, usa ka labing ulahing ehemplo mao ang referendum sa mga botante didtong dapita sa Kurdish Region sa Iraq diin ilang nahukman nga sama sa usaka bata nga niabot na sa hamtong nga pangedaron, sila nagkahiusa nga mobiya na sa hingpit gikan sa kiliran sa nasud-Iraq nga maoy ilang namat-a’g buot sukad pa kaniadto.
Kita dinhi sa Pilipinas buhing saksi usab sa daghang mga ‘wars of independence’ sa pipila ka mga hut-ong nga buot magtenir ug ‘self-governance’ naa na dinha ang mga Bangsamoro nga taudtaud nang nangandoy ug kaugalingong yutang matawag nga kinaugalingon, mga Maoist communist rebels kinsa buot magtukod sa ilang gitawag nga ‘national democratic government’ ug mga lumad kinsa buot panalipdan sa taman ang ilang gitinguha nga kalingkawasan ubos sa konseptong ‘right to self-determination and ancestral domain.’
Apan samtang bukas kita niining ideya, atong awhagon ang tanan nga paningkamotang dili kini mamahimong higayon sa mga saboteurs, agitators ug provocateurs haron kunohay i-advance ang ilang kawsa apan diay tumong mao lamang ang ilang personal hidden agenda, political grandstanding ug dili maayong kahinguhaan.
Magbantay ‘ta niadtong gusto lamang mamentaha – gamit ang isyung awtonomiya ug kagawasan!
RadyoMaN June Duterte
