VIOLATION KAN SARONG PRESIDENTIAL DECREE DAPAT MAG AGI SA BARANGAY LUPON?

Diyos marhay na aga po sa gabos. Kan nakaaging March 24 po, Sabado, pigkomemorar ang International Day for the Right to the Truth Concerning Gross Human Rights Violations and for the Dignity of Victims. Sabi po kan UN, ang derecho ta sa katotoohan nasa context man nin mga issues kan gross violations of human rights saka kan grave breaches of humanitarian law. May derecho ang gabos na maaraman ang tunay na nangyayari sa mga crimes against humanity.
This morning, satong pag-olayan ang manonongod sa Katarungang Pambarangay, ta may text sato, basahon ta:
“attorney good morning… If someone is violating a presidential decree that is giving disadvantage to his neighborhood, should that yet be resolved by the barangay to settle the complaints among violators and the offended? – from 0906-4048-719”
Ang pagkakaintindi ta po kaini, igwang naginibong pangdidistorbo ang neighbor nya, igwa syang aram na presidential decree o ley na pigbabayolar kan kataid, ang hapot nya kung dapat muna mag agi sa barangay ang dispute kan mga lado.
Magayon po ang hapot, although very general ta mayo si mga detalye kung ano si naging nature and circumstances kan violation kan PD kan neighbor asin dai man sato malinaw kung aring PD ini para po kuta aram ta kung ano si klase kan violation.
Relevant na i-discuss ta ngonian ta harani na po baga ang barangay election, dagos na sa Mayo. Sa paagi ning pagtokar sa mga procidimiento sa paghuhusay sa mga lado sa barangay disputes, sato mang maaraman kung tama ang ginigiribo kan barangay officials, ta kung Sarala ang mga ginibigo ninda even for basic things as settlement of disputes, baka po dai sinda kwalipikado magpadagos sa saindang mga responsibilidad as barangay officials.
Bago ta po simbagon ang hapot kan texter, aramon ta muna ang nagkakapirang legal principles sa pagkakaigwa ning katarungang pambarangay. Tandaan ta po ang minasunod –
1. Sa Local Government Code, ang Barangay iyo ang basic political unit na nagsiserbe bilang pinaka enot na planning saka implementing unit kan mga government policies, plans, programs, projects, and activities sa komunidad. Dyan sa barangay nagpupuon dapat ang mga nagkakasararong opinion kan mga tao. Dyan man dapat ang pagkakasundo nangyayari. Sabi po yank an Section 384 kan LGC. 2. Igwa po ning Barangay Justice System or Katarungang Pambarangay, igwa ning “Lupon Tagapamayapa”. Ang function kayan iyo ang pagtatahaw sa mga dai pagkakasundo sa Barangay level para dai na makaabot sa husgado. 3. Mayo dapat ning partisipasyon ning mga abogado saka dai puede ang representatives lang ang aparecir sa mediation sa barangay 4. Ang lupon igwang chairman, sa ley ang Punong Barangay, saka igwa ning 10 to 20 members. Ang lupon normally binibilog kada ika-tolong taon, ang mmebers ma functionar hasta magkaigwa bagong lupon members. Mayo sinda sweldo except for honoraria, allowances na dapat otorisado kan ley, kan barangay, municipal or city ordinance.
Anong ley ang nagpoprovide ning mandatory mediation sa?
Yaon po yan sa Sections 399 hasta Section 422, kan Local Government Code.
Sa hapot kan texter, ang simbag ta po kung maagi pa sa katarungang pambarangay ang reklamo mo sa violation kan neighbor mo, DEPENDE po. Depende kung malaog sa mga nakalista sa ley na mga kasong dapat idolok sa barangay, anu-ano po yan?
Under section 408 kan Local Government Code, ang Lupon igwang otoridad na mag amicably settle kan gabos, uliton ko, gabos na klase ning iriwal o violation, pero igwang mga exceptions dyan. Anu-ano po ang mga exceptions?
a. Kung ang sarong lado, puedeng iyo ang nagrereklamo o ang pigrereklamo, iyo ang gobyerno o ahensya o oficina arog kan LGU.
b. Pag ang sarong lado public officer or employee, asin ang dispute o violation related sa trabaho nya;
c. Sa mga kaso ning criminal offenses o gibo na may criminal penalty, may kulong o multa depende sa ley, ini dai na maagi sa barangay kung ang nakasurat sa ley ang penalidad sa violation kulong na lampas sa one (1) year, o, kung igwang nakasurat sa ley na multa na sobra sa Five Thousand (Php5,000.00) Pesos, dai na man mabarangayan.
d. Sa mga kasong criminal na mayo man ning private offended party, boot sabihon, mayo ning pribadong tao na nagsapo ning direktang damage dahil sa kagibohan kan violator, halimbawa, sa drug pushing o illegal possession of prohibited drugs, mayo ning private offended party dyan, ang gobyerno lang ang puedeng magreklamo direkta na sa piskalya saka sa husgado;
e. Kung ang dispute nag iimbwelto ning mga daga, building, harong, mga real properties, na nakakolokar sa iba-ibang cities or municipalities dai na man maagi sa barangay, apuera lang kung ang mga lado parehong nagtugot na i-sumitir ang orolay sa sarong barangay lupon;
f. sa mga disputes ning mga lado na nakaistar sa magkasuway na barangay kan magkaibang munisipyo o ciudad, dai na man kaipuhan mag agi sa lupon. Apuera lang kung magkataid ang mga barangay nindo asin ang mga lado matugot na mag agi muna sa lupon.
g. mga klase ning disputes na dedeterminaron kan Presidente kan Pilipinas o mga klase ning violations na irerekomenda ning Secretary of Justice na dapat mag agi muna sa barangay.
h. Disputes where urgent legal action is necessary to prevent injustice from being committed or further continued, specifically the following:
i. Sa sitwasyon na igwang criminal violation asin ang akusado nasa police custody or detention na, dai na man required ang barangay proceedings.
j. Kung ang intension mo magfile ning inaapod na petition for habeas corpus para sa sarong tao na illegally deprived kan saiyang rightful custody over another person o sa para sa persona na illegally deprived ning saiyang liberty, dai na man maagi sa lupon, diretso na sa husgado. Puede po kamo maghapot tungkol sa habeas corpus;
k. Sa mga reklamong may intensyong maghagad sa husgado ning inaapod na provisional remedies arog kan inaapod na preliminary injunction, attachment, delivery of personal property saka derechong makarecieve ning family support dawa pending pa ang kaso, dai na man maagi sa barangay.
l. Dai na man maagi sa Lupon pag ang plano mong kaso sa husgado madali nang maglapse, boot sabihon, patapos na ang peryodong itinatao kan ley para makapagfile sa husgado, arog kan sa bouncing check may apat na taon ka lang para magfile.
m. Pag ang reklamo manongod sa implementation kan Comprehensive Agrarian Reform Law (CARL) (Sec. 46 & 47, R.A. 6657) dai man required mag lupon;
n. Pag ang reklamo tungkol sa labor disputes or arising from employer-employee relations dai man maagi sa Lupon, sabi yank an Supreme Court sa kasong Montoya vs. Escayo, et al., (171 SCRA 442) saka sa Art. 226 kan Labor Code na nagtatao ning exclusive jurisdiction sa pagkondukta ning conciliation and mediation of disputes, grievances or problems sa mga offices kan DOLE;
o. Sa mga actions sa pagpa imbalido kan sarong desisyon kan husgado na nag aapprove kan sarong compromise agreement, direkta na man sa husgado dapat i-file, dai na maagi sa barangay. Sabi yank an SC sa kasong Sanchez vs. Tupaz.
Sa mga sinabi ko yaon na po dyan ang kasimbagan ta sa hapot kan texter.
Dakul pang dapat matokar about katarungang pambarangay, halaton ta ang mga texts nindo kung may gusto kamo maliwanagan.
Ayan po. Sana nakadagdag kita sa saindong kaaraman sa ley. Kung may mga hapot na legal, magtext or call sa numbers kan DWNX.
Bago ako magpaaram, pagiromdom sa gabos na ang kamawotan kan Diyos magkaigwan ning maray na amistades ang kada saro sato, dai magbaralosan ta ang benggansya sarong kasalan, sabi sa bible sa –
Leviticus 19:18 Thou shalt not avenge, nor bear any grudge against the children of thy people, but thou shalt love thy neighbour as thyself: I am the LORD.
Kung magkakaigwa ning pagreklamo, ipaagi sa tamang proseso, igwa dapat magtestigo asin mag facilitate sa pag-oolay kan mga dai nagkakaindihan. Yan yaon man sa Bible sa –
Matthew Chapter 18
15 Moreover if thy brother shall trespass against thee, go and tell him his fault between thee and him alone: if he shall hear thee, thou hast gained thy brother. 16 But if he will not hear [thee, then] take with thee one or two more, that in the mouth of two or three witnesses every word may be established. 17 And if he shall neglect to hear them, tell [it] unto the church: but if he neglect to hear the church, let him be unto thee as an heathen man and a publican.
Saaga po giraray. God bless you all.
Ini po si Atty Angel Ojastro III Aramon an saindong derecho, INI AN LEY!!!