CYBER LIBEL: MAG-AGOM PIGBINTANGAN THRU SOCIAL MEDIA NA NAGHABON, PUEDE MAGREKLAMO SA NAGPOST FROM ABROAD?
Good morning po sa mga listeners kan DWNX.
Ngonian na aldaw, pigdeklara kan United Nations na International Day to End Obstetric Fistula. Ang Obstetric fistula saro sa pinaka serious saka tragic na injuries sa mga Nanay pag nangangaki. Yan po si nagiging labot between sa birth canal saka sa bladder or rectum kan Nanay dahil sa halawig saka obstructed na labour na dai tolos natawan ning treatment. Ang condition na yan nagpapasakit po sa mga nag aki ta nadidipisilan sa pagbawas. Sinda nagkaka igwang depression, social isolation. Dakul po sa mga naging Nanay ang nagsasuffer kayan for many years ta dai sinda maka afford ning tamang treatment. Halos 100,000 new cases ning obstetric fistula kada taon. Ang average cost kan fistula treatment—kabali ang surgery, post-operative care and rehabilitation support—is $300 per patient o around P16T. Importante po ang prevention and treatment kan obstetric fistula sa pagkakaigwa ning sustainable development, to include healthy lives, healthy mothers.
This morning, satong pag-olay-olayan ang tungkol sa cyber libel. May text po sato:
“Good day. Para po ito kay Atty. Ojastro. May pwede po bang ikaso sa ganitong problema? Pinagbintangan po kaming mag-asawa ng pagnanakaw at sinabi niya po online na magnanakaw kaming mag-asawa ng abuloy sa patay. At pinagmumura niya pa po kaming mag-asawa gamit ang social media, Ngunit nasa abu dhabi po sila nakatira ngayon.”
Napapanahon na po na satong pag-oroloyan ini. Taano po?
Ang satong dignidad, reputasyon o pangaran saro sa pinakaimportanteng bagay sa sarong tao. Pag ini pigratakan kan iba garo man sana niraot ang bilog na pagkatao. Sa panahon ngonian, ang social media ang saros a pinakamarikas na paagi ning pagbalangibog ning information sa halos na gabos na aspeto ning human life. Yaon ang Facebook, Twitter, and Google. Iyo man ini ang pinakamabilis na paagi para maratakan ang pangaran asin honor kan sarong inosenteng tao.
Aram kan gabos na ang social media sarong powerful tool para sa satong professional, personal asin business na bentahe. Kaya ngani po ginagamit ta. Pero dawa igwa kitang control sa satong accounts, mayo kita halos control sa kung ano ang sasabihon kan iba sa mga online comments. Kulang pang maray ang regulations kan social media. Pag ang sarong tao pig-atake sa social media, ang pagmati garo na ang bilog na internet community nagkaigwa na salang judgment saimo hangga’t dai mo napo-prove ang saimong innocence. Sa momento na nai-post ang dawa haralipot na messages, ang danyos yaon tolos. Ang naipost mabilis ma-repost asin mapadagos dawa nadelete na ang original message. Ang porma kan pagraot puedeng maging komplikado. Ang sarong simpleng reaksyon na out of context lang na komento na nakakapaiba ning interpretasyon sa intension kan original na mensahe; ang pag-share ning nakakakulog na opinion; o nag-eexpose ning katutuohan man tungkol sa sarong personal na bagay na bako lamang nakaka-flatter pero may calculated na epektong makaraot, mga bagay na puede man sana kuta mapag-olayan sa tamang venue arog kan mga professional environment, sa laog kan pamilya, sa laog sana kan relasyong personal.
Ang iba man mahilig mang-intriga dahil sa inggit. Gusto man magpapansin.
Mga tugang, importante sa sarong tao ang saiyang reputasyon and honor.
Ang Honor kapareho kan respeto, asin maray na pagbisto. Ini sarong reward matapos maging successful o magkaigwa achievement sa buhay. Ang Honor nagtatao ning self-esteem. Nakakatao man ini nin mga privilegio asin mga opportunidad – sa profession, negosyo, sa mas marhay na pagklase, sa relasyon sa iba. Pag naraot ang reputasyon mo, nawawara man ang mga opportunities for achievement sa buhay. Ang perception sato kan publiko nakaka-apekto sa satong pamilya, sa mga kaakian ta.
Kung ika pigraratak sa social media, ano po ang saimong mga rekurso?
May nagkakapira ka pong puedeng magibo para protektahan an saimong honor. Halimbawa,
1. iwasang mag-react tolos, take a deep breath muna asin isipon ang saimong options;
2. isipon muna how best to respond, dai po maging emotional sa pag-respond.
3. Sa parehong venue kun sain ginibo ang pag-atake saimo, magreply ning halipot pero tantayadong mensahe ning pagkontra sa atake, asin mag-follow up ning mas private na paagi ning communication. Helingon kung ano ang bentahe kan mas private na pagkomunikar sa nagraratak saimo. The higher we climb sa social media, mas dakul na tao ang magapo saimo. Dai po magbalos ning siring. Puedeng i-delete ang negative comment o ireport sa administrators kan Facebook o Twitter para mablock ang post o matanggalan ning account ang nangraraot. Or i- block mo ang taong nangraraot and then decide if you want to address the issue privately, or just move on. Minsan may mga bagay na dai man dapat patulan.
4. Puede mag damage control sa paagi ning pagkaso laban sa pangraraot.
Sakaling magdecide ang texter na magfile ning reklamo, ano po ang puedeng ikaso? Ta sabi nya, pigsahotan sindang mag-agom na naghabon ning abuloy sa gadan. Yan po sarong akusasyon ning crime of theft.
Puedeng magkaso ning libel ang texter.
Taano po ta libel?
Under Art. 353, kan Revised Penal Code (RPC), ang libel sarong publikohan asin malicious na pagsahot ning bisyo, depekto o krimen, dawa pa tutuo yan o bako, na ang pagsahot nagkakawsa ning pagka-anggot kan iba sa niraraot na tao, ning pagkaraot ning ngaran o reputasyon o pagiging katubod-tubod na tao, o kan pagkawara ning honor kan sarong tao.
May apat na elements ang libel para masabing libel:
• ang sahot dapat malicious; • ang sahot dapat nakakaratak ning ngaran o defamatory; • ang sahot dapat publicly ginibo; • ang nagrereklamong offended party dapat nangaranan nanggad o puedeng ma identify sa paagi ning mga descriptions na gamit sa libelous article.
Igwang iba-ibang paagi ning pagkumitir ning libel. Puoedeng sa paagi ning printing, ning pagsurat, pag engrave, ning mga theatrical exhibition, lithography asin iba pa. Puede man sa paagi ning television. Puedeng sa paagi ning computer system, ning internet o social media, ta igwa na kitang cyber-crime law, ang RA 10175. Dinagdagan po ang penalty of imprisonment pag gamit ang computer o internet sa libel.
Sain ka puede magfile ning reklamo for libel?
Under sa old provisions kan Revised Penal Code, mafile ka muna sa fiscal’s office kan lugar kung sain nagpublish kan libelous article. Then ang fiscal ipafile yan sa Regional Trial Court kan city or province kung sain napublish ang libelous article. Pero kung ang offended party sarong private person, ang venue kan pagkaso sa lugar kan residence nya kung digdi man napublish nae not ang part kan libelous article.
Under sa bagong cyber-crime law, after magrecommend ang fiscal for filing sa court, ang jurisdiction kung aring husgado ang pafile-an iyo ang Regional Trial Court na designated kan Supreme Court as special cybercrime courts kabali ang any violation committed by a Filipino national regardless kung sain ginibo ang crime. Maski pa nasa Abu Dhabi sinda. Igwang jurisdiction ang husgado if any of the elements kan committed within the Philippines or committed with the use of any computer system, maski pa parte lang kan krimen ang nagibo sa Pilipinas. Sa kaso kan texter, kung igwang nakabasa sa Pilipinas kan online post sa social media, then igwang jurisdiction ang Philippine courts, puedeng pa issuehan ning warrant of arrest ang mga nasa Abu Dhabi kung igwang probable cause para magdagos ang kaso.
Pano kung pigdelete na kan nagpost ang libelous post nya? Pano mo pa mapoprove ang crime of cyber libel?
Ang mga internet service provider required kan ley na ipreserve ang integrity of traffic data and subscriber information for a minimum period of six (6) months from the date of the transaction. Ang Content data dapat i-preserve kan service provider arog kan FB for six (6) months from the date na naresibe ninda ang order from a law enforcement agency na i-preserve. Puedeng sa PNP cyber crime division o sa NBI cyber crime division kan maghagad assistance para sa preservation nay an. Ang service provider should keep confidential ang order saka compliance ninda.
Magkunsulta na po kamo sa sarong abogado para sa detalye kung pano nindo ipafile ang kaso.
Lastly, ang Article 26 kan Civil code, on Human Relations, nagsasabi na may derecho ang sarong tao na marespeto ang dignidad, personalidad, privacy o asin peace of mind, asin ining mga derechong ini dapat irespeto. Any violation kan saimong derechong yan, puede kang magclaim for damages.
Pano po ipo-prove ang gibong ini sa husgado?
Ang pang-iintriga sa Facebook pwedeng gamiton na electronic evidence. Ang Republic Act No. 8972 o E-Commerce Law saka ang Rules on Electronic Evidence na pig-issue kan Supreme Court nagsasabi na ang email, text o private message sarong electronic evidence na konsideradong documentary evidence na puede gamiton sa husgado laban sa nagsend o nagpost kaini sa paagi ning affidavit asin kasabay na pagpaheling sa husgado kan email, text, chat, post o private message sa Facebook. Pareho man kan mga pictures, video saka mga audio recording or chat conversation na mga electronic evidence man.
Ayan po. Kung may mga kahapotan pa kamo, itext o call po sa mga numbers kan DWNX. Bago po ako magpaaram, pagirumdom po sa gabos. Ang social media bako po ang lugar kung sain puede tang ihayag ang satong mga problema sa ibang tao. May tamang venue po sa kada issue o concern. Tawan ta po maninigong respeto ang iba, siring sa gusto tang pag respeto kan iba sa sato. Do unto others what you want others to do unto you. Sabi po sa Bible, sa –
Proverbs 22:1:
A good name is more desirable than great wealth. Respect is better than silver or gold.
Pero dapat ta pong maintindihan na ang gabos na honor belong to God alone. Sabi po sa –
1 Timothy 1:17:
17 To hthe King of the ages, iimmortal, jinvisible, kthe only God, lbe honor and glory forever and ever.4 Amen.
Ini po si Atty. Angel Ojastro III Aramon an saindong derecho, INI AN LEY!!!
