Good morning po saindo gabos. Twenty days nalang before Christmas, ipangadyi ta po na maheling ta ang tunay na ladawan kan Diyos sa panahon na ini, an satong pagselebrar kan Pasko ibahan ta ning pagtabang sa mga mas nangangaipo. Faith plus good works.
Ngonian pong aldaw, babalikan ta ang tungkol sa MANA. Bako po ini si pelikula nina Cherrie Gil, Jaime Fabregas asin iba pa tungkol sa pagiging aswang sa Negros na pigmamana man daa. Although kita po kaya mahilig man sa mga pelikula asin marhay man talaga ang acting kan mga beteranong cast sa pelikulang ini a few years ago.
May text po sato tungkol sa mana, basahon ta, halong English saka bicol po ang text: “a parcel of coco land was subdivided to each of the brothers and sisters and to the parent. Each subdivided land was covered with real property tax declaration sa kanya kanya ng produkto and buwis. After 3 decades an duwang tugang nagadan na mayo heredero asin ang magurang kan magturugang nagadan naman. Ang property kan nagkagaradan na tugang asin an sa magurang pinag-aasikaso taken cared of kan saro na tugang. Ang hapot ko tabi, igwang legal na basehan ang ibang tugang na maghagad nin parte sa property kan magurang asin nagadan na tugang na mayo heredero? Kung igwa po deretso, sa paano pong legal na paagi nganing makakua kan parte? Dios mabalos po saimo atty.”
Magayon po giraray pagorolayan ang bagay na ini, ta dakul pa man po giraray ang mga pamilya na sagkod sa ngonian apektado ang mga relasyon dahil sa mga propriedad na nawalat kan nagadan na kapamilay, ini puede maging kawsa kan pagkaboronyog asin kaogmahan o kan dai pagkakaintindihan asin iriwal.
Sa kaso kan texter, ang klaradong simbag ta po sa hapot kung igwang legal na basehan ang ibang tugang na maghagad nin parte sa property kan magurang asin nagadan na tugang na mayo heredero dawa si sarong tugang lang ang nagasikaso sa mga nawalat na daga, IYO PO, igwang derecho ang ibang tugang magmana kan parte kan mga nawalat na properties. Sabi sa Civil Code, pag mayong last will ang nagadan, magkakaigwa ning inaapod na legal o intestate succession.
Sa parte kan nagadan na magurang, pirmi ng mamana ang gabos nyang mga aki. Sabi sa Article 980 ka Civil Code, “The children of the deceased shall always inherit from him in their own right, dividing the inheritance in equal shares.” Boot sabihon, ang mga aki kan nagadan na magurang mamana saiya sa sadiring kapasidad kan kada aki, babangaon ning pare-parehong parte. Sa sitwasyon po kan mga nagadan na duwang tugang, sabi sa ley, ang gabos na parientes na nasa parehong level ning relasyon iyo ang pare-parehong mamana. Sabi po kan Art. 1003 kan Civil code, kung mayong mga aki, magurang o agom na nawalat ang nagadan, ang collateral relatives ang mamana sa kagabsan kan nawalat na properties, parareho po ang shares kan kada tugang.
Sa hapot po kung pano makakakua ning share ang sisay man sa nawalat na magturugang, ini po ang satong simbag:
Igwa po ning duwang paagi para makakua ning share ang sisay man sa nawalat na tugang:
1) puede ka maghagad o i-request sa iba mong tugang na barangaon na ang properties sa paagi ning inaapod na Extrajudicial Settlement of Estate o pagbabaranga na dai na magi sa husgado. Sa paging ini, ang nagadan mayo dapat ning nawalat na mga kautangan asin ang mga tgapagmana nagkakauroyon kung pano i-papartition ang properties. Magibo lang po ning dokumentong may titulong “Extrajudicial Settlement of Estate”, pipirmahan kan gabos na heredero asin nonotaryuhan saka ipapapublikar sa dyaryo na may general circulation sa probinsya kung sain yaon ang mga properties, for at tolong surunudan na semana. Mabayad man po kamo ning estate tax sa BIR saka iba pang bayaran sa pagpatransfer kan titulo sa daga dawa pa ini tax declaration lang, may mga babayaran sa Assessor’s office sa pagpatransfer kan registration for tax purposes.
2) Puede po kamo mag gibo ning Judicial Settlement of Estate, kung igwang mga kautangan si nagadan o kung ang saro sa mga tagapagmana menor de edad o igwang pigsasapo na incapacity sa saiyang sadiri saka sa sitwasyon kung ang mga tagapagmana dai magkasurundo kung pano babangaon o ididistribwir ang mga nawalat na properties halimbawa sa pagkadakula kan kada share. Mafile ka po kayan ning kaso sa husgado para masettle ang mga bagay na ini. Para po sako, sana dai na mag abot sa husgado ang mga orolay sa bagay na yan ta mas maray po na nagkakaintindihan sana ang mga magkapamilya. Makolog sa boot ang makarasuhan ang magkapamilya, magastos, lalo ta mabayad kamo sa mga abogado. Minsan po inaabot ning pirang taon ang kaso sa mga mana.
Dawa extra-judicial settlement o judicial settlement po ang saindong mapagdesisyunan, pirmi po nindo kakaipuhanon ang abogado. Sa extrajudicial settlement, ang abogado po ang mas maray na magsurat kan dokumento para tama ang partehan base sa ley. Digdi man po nindo maaaraman kung pirang parte man nanggad ang mareresibe kan kada saro, lalo na po ta dai malinaw sa text sato kung sisay ang naenot magadan sa magurang asin sa duwang tugang. minsan po ang pagkadakula kan share nakadepende sa kung sisay ang naenot magadan sa aki saka sa magurang. Pero dahil ang hapot po sato tungkol sa kung may derecho ang nawalat na mga tugang sa pagmamana asin dai man pighahapot kung gurano ang makukua kan kada saro, dai ta na muna po totokaron ang tungkol sa specific shares.
Ayan po. Sana nakatabang kitang masimbag ang kahapotan kan satong texter.
Bago po ako magpaaram, gusto ta po iheras sa gabos na ang pagmamana bakong maraot, kundi sarong paagi kan Diyos para padagos na matawan ning biyaya ang nagtutubod sa Saiya, na ang mga masinunod na aki Nya makakatao ning kapakinabangan hasta sa mga aki kan mga aki kan mga aki nya. Sabi po sa Bible sa –
Proverbs 13:22 A good man leaves an inheritance to his children’s children, And the wealth of the sinner is stored up for the righteous.
Kita po na mga aki kan Diyos ang magmamana kan saiyang kahadean, lalo na kung aarogon ta ang naging buhay kan Mahal na Hesukristo, sabi sa –
Romans 8:17 and if children, heirs also, heirs of God and fellow heirs with Christ, if indeed we suffer with Him so that we may also be glorified with Him.
Saaga po, abangan giraray ang satong segment sa kaparehong oras. Kung may mga hapot po kamo, magtext o magapod lang sa numbers kan DWNX. Puede man po kamo magsend ning messages sa FB site na INI AN LEY o sa FB site kan DWNX.
Ini po si Atty Angel Ojastro III
Aramon an saindong derecho, INI AN LEY!!!
