PANO ANG PAGPROVE KAN PATERNITY KAN ILLEGITIMATE CHILD PARA MAKAKUA NING SUPPORT/BENEFITS SA AMA?
Good morning po sa mga paradangog kan DWNX. Katatapos lang po kan bilangan sa barangay elections. Let us all pray for the new barangay officials, na maging matanos na mga lider, asin kita mang mga namamanwaan maging mas aktibo sa pagpartisipar sa governance, pati na sa pagtuyaw kan sala and mag suggest ning mga dapat gibohon kan satong mga leaders. Good morning sa mga newly elected barangay officials. Ang Diyos ang naglaag saindo sa posisyon na yan, Saiya lang dapat ang loyalty nindo, bako sa mga pulitikong nagsuporta saindo. Dakul man pong mga issues kan aldaw, kabali ang mamondong pangyayari sa Supreme Court, sa pakikiaaram kan Executive Department sa independence kan mga husgado, kan mga justices and judges. Speaking of judges, good morning po ki Judge Formaran, ang Executive Judge kan RTC sa Naga.
Ngoniang aga, we will discuss about paternity and filiation, ang pagprove na ang sarong aki, legitimate o illegitimate child man, aki nanggad kan pigkiclaim na ama. May text po sato, basahon ta:
“May friend po ako, 30+ years old na po sya, may sarong aki, lalaki, mga 7 yrs.old na. Nagkaigwa po sya nin aki kan mga panahon na dae pinaghohona kun nadadara lang o because of true love kaidto, alagad po, sa bandang huri, naging single mom ining friend ko, sya na po gabos asin sa tabang man kan mga tugang kan friend ko. Kan time na sumakabilang bulaklak an lalaki, dae man lang po naheling kan aki ninda an saiyang ama. Dae po sinda nakasal, apelyido po kan ina an gamit kan aki hasta sa presente pati po sa ibang documents kan aki arog kan school records. Ano daw po, puede pa ma-acknowledge ang paternity kan aki, for some instances like sa mga claims/benefits as biological child? first born son po ninda, asin may aki naman po sa iba si lalaki…..and sabihon ta nlng po na kasal naman pati si lalaki duman presenteng babae nya. May habol man daw po ang aki, dawa aki nalang po? salamat po.”
Dapat lang na pag-olayan ta po ini and maging concerned kitang mga Pilipino. Taano po?
Halangkaw ang porsyento kan illegitmate children. 53% kan gabos na ipinapangaki sa Pilipinas and 63% kan mga inaaki sa National Capital Region, mga illegitimate children. Ang pinakahababang percentage ning illegitimate children sa areas na majority ang Christians nasa Cagayan Valley, 39%. Ano po ang halangkaw na bilang na ini ning mga illigetimate children hali sa mga live-in relationships? Bako po. Ta 4.5% lang ning mga couples ang nasa live-in relationship. Pero tano ta 53% kan gabos na newborn children illegitimate? Boot sabihon kayan, kadikit lang na bilang ang hali sa mga live-in relationships, kadaklan po kan mga aking ini hali sa mga inaapod na short flings, sa mga casual na fun sex, sa mga relationships na mayong commitments sa kada saro, mga underage relationships, hali sa mga cases ning pedophilia saka sa prostitution.
Ano pa ang dapat tang maaraman about statistics kan mga illegitimate children? Sabi kan sarong survey on premarital sex, putikon daa po kitang mga Pilipino pag abot sa sinasabi tang pagtubod saka sa actual na ginigibo. 71% kan mga Pilipino nagsasabi daa na against sa pre-marital sex and yet 53% kan newborn children mga illegitimate. Out of these numbers, there is a question that begs to be answered kan gabos – Ano po tutugutan tang magdanay ining mga extra-marital affairs which will lead us sa pagkaraot kan marriage as an institution, kan satong nasyon?
Balik po kita sa hapot kan texter. Nakakamondo ang sitwasyon kan friend mo lalo na kan aki nya. I can only imagine ang difficulty sa pagpadakula kan akin a solo parent, dawa pa may support from relatives and friends. Your friend has every right to ask for support from the father of their child.
Pero kaipuhan munang determinaron kung ang ex- ni friend mo pig acknowledge ang aki ninda bilang natural child nya. Ang hapot po: Kasuarin inaki ang aki? Ano po ang father nag sign sa birth certificate as the father? If yes, then pig acknowledge nya na ang aki bilang saiya. If dai acknowledged ang aki sa birth certificate, ano po igwang naging instance na he has admitted paternity over the child in writing, nakasurat, or pig admit nya by his actions? Halimbawa, may mga text messages or may emails, o may surat sa papel na may pag ako sa aki bilang saiya? Halimbawa pa, if presente ang lalaki kan pag aki kan friend mo, nasabi nya sa mga pag iriba na sya ang ama. O kung nag live in sinda kan friend moa sin pigtratar nya ang aki bilang saiya, pigsusuportahan nya dati, As long as he has given any indication that he acknowledges your friend’s son bilang aki nya, then your friend can already claim support.
Pano kung pig di-deny nyang aki nya puon sa puon?
Dapat ng mag file muna ang friend mo ning inaapod na paternity suit para irekonosir kan ex nya ang aki ninda. Igwang prima facie case for paternity pag pig claim na nagkaigwang sexual relations with the supposed father kan panahon ning pagbados. Makakatabang ning maray kung igwang ibang ebidensya arog kan pictures, letters, text messages, etc. Ang husgado madepende sa testimony kan mother para maprove ang claim.
Sabi kan Supreme Court sa kasong Aguilar vs Siasat, pig desisyunan kan January 2015 – Ang filiation kan illegitimate children, pareho man kan legitimate children, mapoprowebahan sa paagi kan minasunod:
(1) record of birth sa civil register or igwang final judgment hali sa husgado; (2) admission kan illegitimate filiation sa sarong public document -notaryado – or sa sarong private handwritten document na pirmado kan parent concerned. (3) pag mayo kayan, ang filiation puedeng i-prove sa paagi ning (1) open – boot sabihon publicly – and continuous possession of the status of an illegitimate child; or (2) any other means allowed by the Rules of Court and special laws.
Ang pagrecognize kan ama sa aki nya sa paagi ning record of birth, ning last will, ning statement sa court or in any authentic writing is, in itself, sarong consummated act of acknowledgment of the child. Mayo ng kaipuhang pagfile ning kaso para lang i-establish ang pagiging aki nya. In fact, sabi kan Supreme Court, any authentic writing is treated not just a ground for compulsory recognition; it is in itself a voluntary recognition that does not require a separate action for judicial approval.
Pero kung ang claim for recognition nakabase sa evidence na outside sa record of birth, bako man na will, bakong statement sa court or bako man authentic writing, kaipuhang magfile pa ning kaso to establish the child’s filiation.
Uliton ko po, ang filiation may be proved sa paagi ning admission kana ma kan pagiging ama nya sa aki sa sarong notaryadong document or sa bakong notaryadong document na sinurat nya, signed nya.
Pero tandaan man po nindo ini: 1) pag saro-saro lang ang private handwritten document na nagsasabi kan pagiging ama nya, kaipuhan pirmado ini kana ma or any acknowledging parent; and 2) pag ang private handwritten instrument igwang mga kaibahang other relevant and competent evidence, sufficiente ng ang claim of filiation naipaheling sa paagi kan handwriting kan acknowledging parent.
Ang mga ley ta po nagsasabi na ang welfare kan child ang “paramount consideration” sa pag resolve ning mga issues affecting him. Ang Supreme Court pig adopt ang nakalaag sa United Nations Convention on the Rights of a Child na signatory ang Pilipinas na nagsasabing – 1. In all actions concerning children, whether undertaken by public or private social welfare institutions, courts of law, administrative authorities or legislative bodies, the best interests of the child shall be a primary consideration.
Policy po kan Family Code ta na pagianon ang rule sa pag investigate kan paternity and filiation of children, especially kan illegitimate children.
Fortunately, mas madali na po mag prove kan paternity ngonian dahil allowed na kan mga husgado ang DNA evidence. Igwa po ning mga DNA laboratories sa Pilipinas na nag gigibo ning DNA analysis procedures: NBI, PNP, St. Luke’s Medical Center (SLMC), ang University of the Philippine Natural Sciences Research Institute (UP-NSRI). Ang St. Luke’s and ang UP-NSRI. Sa mga private laboratories, ang DNA Paternity Test is completed sa laog ning 3 to 5 business days after makua ang samples. Mayong age limitations sa pagkua ning DNA Paternity Test. Mabilis lang po yan gibohon. Ang gibo po ngonian buccal swab o mouth swab specimen, kinukua sa mouth kan aki saka kan alleged father. Ang pag test sa mother is optional.
Once na establish na po kan friend mo ang paternity kan aki sa paagi kan mga nasabi ko, then your can file a civil case for support sa family court kung sain sinda residing, or, puede sya magfile ning criminal case under RA 9262, or the Anti-Violence Against Women and Children Law. Sa ley na ini, nadiscuss ta na before, ang father ka akin a magsayumang magtao ning sufficient support sa aki puedeng ma padusahan ning imprisonment, ning multa plus hahatulan pang magtao ning regular support. Pag dai nagtubod sa sugo kan husgado, puedeng i-contempt of court, dagdag na naman na kulong, puede nganin ipakulong kan court until magcomply sa kasuguan. Most of all, ang ex kan saimong amiga dapat mapagiromdom na bako lang financial support ang kaipuhan kan aki – the child also deserves the love and guidance kan saiyang ama.
Ayan po. Kung may mga dagdag na hapot, magtext or call lang sa numbers kan DWNX.
Bago ako magpaaram, ang dai pagtao ning tamang pag ataman sa satong mga aki, sa satong pamilya, sarong dakulang kasalan sa Diyos. Bago kita magtao ning satong panahon, resources asin importansya sa ibang bagay sa luwas kan pamilya – pag sinabing pamilya kabali po dyan ang mga illegitimate children – sabi kan Diyos mas malala pa kita sa mga mayong pagtubod saiya. Sabi sa bible sa –
1 Timothy 5:8 – But if any provide not for his own, and specially for those of his own house, he hath denied the faith, and is worse than an infidel.
Para sa Diyos, ang financial support bako lang ang solamenteng obligasyon kan sarong ama – kabali po sa itinaong obligasyon Nya sato ang pagpadakula sa aki na may pagbisot asin takot saiya – na may disiplina ang aki. Tawan ta ning panahon and efforts na magkaigwa bako lang ning maray na IQ ang aki sa pagpaeskwela but also magkaigwa sindang good EQ – or emotional quotient – ning good AQ o adversity quotient o kakayahang makabangon positively pag may mga pagkadapa sa buhay. Tawan panahong magkorehir sa mga aki. Sabi sa bible sa –
Proverbs 29:17 – Correct thy son, and he shall give thee rest; yea, he shall give delight unto thy soul.
Ini po si Atty. Angel Ojastro III Aramon an saindong derecho, INI AN LEY!!!
