*ISSUE: *
Universal Access to Quality Tertiary Education Republic Act 10931 free tuition, permado na ni Presidente Duterte.
………………………………………………………………………………
Nahimo ng balaud ang libreng tuition fee sa tanang State University and Colleges lakip ang Local Universities and Colleges ugTechnical vocational Institutions nga gipadagan sa Technical and Skills Development Authority Tesda. Kini human gi-permahan ni Presidente Rodrigo Duterte, ang Universal Access to Quality Tertiary Education Republic Act 10931.. Sumala pa sa Pangulo mas gipili niini nga hatagan ug pagtagad ang long term solution nga makuha sa mga estudyante nga makatapos sa ilang pag- tuon.
Nasayran nga unang gi-meeting ni Pangulong Duterte ang economic managers aron estudyohan ang implikasyon sa National Budget, kung diin magagikan sa i- realign nga pundo ang alokasyon na ikaltas sa lain-laing ahensiya sa goberno.
Gitahasan usab ni Presidente Duterte ang kongreso kong asa kuhaon ang pundo na gikinahanglan alang sa libreng tuitionug Unified Student Financial Assistance system for Tertiary Education diin tumong nga maka avail ug loans ang estudyantesa kolehiyo.
Pagka nindot nga balaud kini alang sa mga estudyante na gustong makatapos pero ang problima karon kay matud pa ni Budget Secretary Benjamin Diokno, imposibli daw nga kayahon sa goberno ang paghatag ug libreng tuition sa State Universities and Colleges gumikan kay nagkinahanglan kini ug 100-billion nga pundo matag tuig pastilan unya karon kay pundo man kwarta ang kinahanglan ani nga balaud unya wala man diay pundo ug asa kuhaon ning kabawa ni?Matingga napud kining maong balaud? Basin ang labas ani laban o bawi, pera o bayong?
Pwerte rabang balaud sa Pilipinas apan sa implementasyon diha ra magdaug kay way ngipon sa pagpatuman tungod sa daghanang mga rason, ambot kong ngano nga kining babag nga rason dili mani makita sa dihang gipangday pa ang balaud?
Maskin si City Councilor Lourdes Casabuena, mipadayag nga maayo ang katuyo-an sa libreng tuition kay dako kaayo kini ug ikatabang sa pamilya labina kadtong dili maka gahum pagpa eskwela sa ilang mga anak, apan nabalaka kini sa gipahayag ni Secretary Diokno nga walay budget ang libreng tuition fee ug pangitaan pa kini ug paagi kon asa kuhaon sa 2018 National Budget segun ni Coun. Lourdes Casubuena.
Kon hisgutan ang Budget sa panudlanan sa nasud ang maka predict diha mao gyud ang Department of Budget and Management DBM si Secretary Diokno kong in-ani ang iyang pamahayag nganong gipursige ni Pangulong Duterte ang programa nga wala man diay pundo? Basin mapareho ni sa saad sa mga magtutudlo nga patas-an niya apan hangtud karon nagpabilin pang nagpaghot sa buwan ang mga teachers apil gani ang Police ug Sundalo diba ingon ni Digong nga sa Enero 2017 ma dobli na ang sweldo, pero mo kambiyo si Presidente Duterte human nipahayag si Secretary Diokno nga walay budget, so ang saad nga 2017 sunod tuig napod daw 2018.
Samtang ang mga estudyante ug Professor namahayag nga maayo ang free tuition busa dapat lang nga sukli-an sa mga estudyante labina ang mga scholars ang gi- hatag nga benepisyo sa goberno pinaagi sa maayong grado aron mapakita nga deserving sila sa pagpa eskwela sa goberno nga gikan sa buhis sa katawhan, may mga estudyante usab nga naka-angay sa free tuition act.Apan ang uban dismayado kay para nila unfair kay State Universities and Colleges lang ang libre walay lakip ang pribadong koliheyo.
Galibog lang ko ani kay si Senador Bam Aquino nag ingon nga karong 2nd Semester sa November 2017 kong mamugna na saCommission on Higher Education CHED ug State Universities and Colleges ang Implementing Rules and Regulation IRR saFree Tuition Act, apan sa pamahayag sab ni Secretary Diokno, mibutyag sab kini nga sa year 2018-2019 pa ma- implementang Republic Act 10931. Tan-awa wala paman ang full implementation nang gisungag na ang pamahayag sa mga opisyal nato?
Si Diokno mi-ingon 100-billion ang kinahanglang pundo pero Bam Aquino mibutyag nga 24-35 billion lang ang kinahanglan? Wala diay kwentaha sa goberno kon pila ang magasto adiser mamugna ang balaud? Diba sa Lower house palang hangtud na sa Upper House adunay gihimong delibarasyon nganong wala man ma plansa daan ang gastos, asa ang pondo kuha-on, im sure sa committee hearing gipatawag man ang DBM ug CHED sa Kongreso? Maka lilibog sab ning atong mga magbabalaud nga dapat ilang salaon o hashasan ng daan ang mga buslot diha palang sa pagpanday sa balaud para sa implementasyon plansado na ,gusot man diay gihapon no wonder nga sa daghang balaud walay klarong pagpatuman kay dili man plastado ang pagka himo balaud na gi-debatihan pa gihapon? Ang Pilipinas adunay 114 ka mga State Universities and Colleges
nationwide, mao ni pundohan sa goberno alang sa libreng tuition.
Seguro ilakip sa guidelines nga kadto lang mga utokan nga estudyante, unya pobre nga dili gyud ka kaya ug bayad sa tuition unya kugihan mo eskkwela kay basin ba kon manguyabas lang bulakbol ka sayang sa gasto sa goberno kon sige lang ug balik-balik sa eskwelahan ang estudyante kay bugo o kaha gabulakbol lang ug pag eskwela, imbes ka yang kurso upat o lima ka tuig ra, makuha ug napulo ka tuig kay sige lang ka bagsak busa dapat deserving student lang ang maka avail sa libreng tuition kay dakong pundo ang magasto sa goberno unya usikan lang?
Unya ilakip sa IRR nga walay labut kadtong mga sapi-an nga mahimo pang scholar kay may ika- gasto man, basin mapareho sa unang implementasyon sa 4Ps nga ang naka avail mga sapian,negosyante ug government employees ba, dapat pili-on kadtong mga walay ika afford but deserving students, bahala ug atsa 75- ang grado basta kay kugihan mo eskwela, seryoso nga makahuman sa pagtu-on dili kay mo eskwela unya ga-barkada lang, lakwatsa, uyab-uyab kanang focus sa pagtu-on may pang lantaw sa future sama ni Tatay Digong, bisan kon pasang-awa kay maldito pero may panglantaw nga mahuman sa eskwela ingon niya 75 ra akong grado pero natapos man, karon Presidente na iyang mga classmate nga cum laude pa karon iya lang sulogo-on. But anyway at the end of the day kay balaud naman ang libreng Tuition unta ma-implementar ni ug insakto unya bantayan sa Ched kining mga Miscellaneous fees kay problima sab ni sa mga estudyante ug ginikanan kay libre nga sa tuition didto ka patyon sa miscellaneous sama sa student activity fee, health service and insurance, naa pay academic fee nga gikaltas ginabayaran ba lahi sa tuition nga dagko sab kaayo, lipat-lipat ba naa pay field trip ug OJT fee nga ang uban sa ubang syudad ipadala unya ang uban sa laing nasud pa gyud ipa OJT maka buslot sa bulsa. Itum pas ata sa nokos!
