*ISSUE:*
Nationwide Smoking Ban hingpit kaha nga ma implementar? Dili kaha mahimo lang panapi sa Law Enforcers?
*STP on the Lighter Side:*
Smoking Ban? Unsa kaha kon lakip ang Liquor Ban?
………………………………………………………………………….
Daghan ang pangutana kon tinud-anay bang mapatuman ang Nationwide Smoking Ban basi sa Executive Order No.26 nga gi-permahan ni Presidente Rodrigo Duterte ug na implementar niadtong milabayng Hulyo 23,2017. Kini gumikan kay mas mga daghang Filipino nga na addict sa nahisgutan bisyo bisan kong gipasundayag na sa pakite ang hulagway sa mga tawong nagkasakit tungod sa panigarilyo. Duda usab ang uban nga mahimo lamang kurapsiyon ang dakong penalty sa violators sa pag ban sa panigarilyo tungod kay posibli kining himoong panguarta sa mga law enforcers.
Ang Executive Order No.26 gipermahan ni Presidente Duterte niadtong Mayo 16, na nagtumong sa pag establish ug smoke-free environments in public and enclosed places . Ang si kinsa man nga madakpan nga maka supak sa EO NO.26 mag multa ug 500 hangtud 10-mil alang sa pagpanigarilyo sa pampublikong lugar depende sa ihap sa nahimong violation, 5-mil nga multa usab sa establistamento nga milapas sa IRR dala ang 30-ka adlaw nga pagka priso, sama sa pagbaligya ug sigarilyo sa minors ug revocation sa business permits, gibasihan sa Executive Order ang probisyon sa Republic Act 9211 The Tobacco Regulation Act of 2003 kung diin na latid ang Tobacco Control Treaty.
Segun ni Department of Health Secretary Paulyn Ubial, July 17 nagsugod ang implementasyon sa Nationwide Smoking Ban bisan pa kon wala pa na finalized ang Implementing Rules and Regulations IRR, lakip sa IRR nga ang Local Government Units diin gi-required nga magmugna ug task force nga maoy mag oversee o mag implementar sa Smoking ban, gawas sa full implementation gitahasan usab sa DOH ang mga personahi sa Munisipyo,syudad ug Rehiyon ug lokal nga pangagamhanan nga ipakatag ang impormasyon,mag muntar ug education materials alang sa kasa yuran sa pribado ug pampublikong lugar labina ang pagmugna ug Outdoor smoking areas, gitugot usab an gang indoor smoking area ang may buffer zone ug may laing pultahan alang sa separate smoking area gikan sa main space sa customers ug may lahi nga ventilation system nga gi-required, gitataw sa DOH nga walay labut sa EO 26 ang vapes ug e-cigarettes apan ang local government Units pwede nga mag implementar ug local ordinance, gibaharan ni Secretary Ubial ang local Government Units nga mag lunsad ug name and shame campaign kon mapalpak sa pag sunod ug pag-implementar sa Nationwide smoking ban.
Ang South Cotabato Police Provincial Office miseguro nga hugot nilang i-patuman ang National Smoking Ban gani daan ng gipatuman ubos sa ilang jurisdiction ang Smoking Ban Ordinance, apan kay National Law na ang gipatuman ilang pahugtan pa ang kampanya, segun ni Police Provincial Director Sr/Supt.Franklin Alvero nga ilang bantayan usab ang kapulisan kay basin mahitabo ang hulidap aron panapi-on ang violators ,maayo unta kon matotokan kini sa kapulisan.
Segun usab ni City Councilor Jose Edmar Yumang, nga dili ma-apektohan ang Ordinance Number 6 o smoking Ordinance sa General Santos kay gimando sa EO No.26 nga kung walay local ordinance ang usa ka syudad ang EO maoy mahimong supplement o mapatuman, apan sa bahin ni Mayor Ronnel Rivera nga dapat ma amendahan ang smoking Ordinance sa dakbayan ug i-sukip ang National Smoking Ban kay nagtu-o kini nga mas mo labaw ang implementasyon sa National ,dapat kon ma-amendahan amendahan dayon ug magmugna ug task force nga maoy mohimo sa pagpanakop aron ma samplulan ning mga smokers nga gahig kalabera.
Maayo ni nga balaud para naku ug uban pa na dili gapanigarilyo,apan sayud ta nga nagbagolbol karon ang change smoker ,ila rabang tubag kon badlongon ni sila ug panigarilyo dayon ug tubag nga dili inyong kwarta ang akong gisunog. Pero ngano man nga gi-kampanya sa goberno ang pagbiya sa pagpanabako?Gikan pa sa pag tanggal sa promotion sa Television ug Radyo, gibutangan ug smoking can kill ang pakite, gibutangan pa ug hulagway sa mga tawong nagka cancer, naa patong RA 10643 The graphic health Warning Law nga namugna niadtong July 2014 nga nag required nga ibutang sa manufacturers ang picture sa epekto sa smoking sama sa gangrene,mouth Cancer sa pakite sa sigarilyo ambot kon mi-epekto ba,gitaasan pa ang Sin Tax Reform ,nimahal ang sigarilyo, pero sigarilyo pa gihapon? Ang naka maut man gud sa pag sigarilyo kay ikaw lang ang nag bisyo apan ang uban ma-angin labina nga ang second smoker o maka langhab sa aso sa sigarilyo gikan sa tawong nagsigarilyo mas grabi ang effect sa panglawas sama sa Lung problem ug Cancer sa lawas. Kining Nationwide Smoking ban usa raba gyud ni sa nabanggit ni Presidente Duterte atol sa iyang SONA atong lunes kay sensero daw ang administrasyon nga ipatuman kini sama sa iyang pagdili sa smoking sa Davao.
Basi sa 2015 World Health Organization WHO global Adult Tobacco survey nga may 15.9 million Filipinos nga nag edad ug 15-anyos pataas ang gapanigarilyo nga maoy hinundan sa kamatayon sa gibana-banang 6-million matag tuig tungod sa Tobacco- related diseases WHO na ang nag deklarar ba, pero daw di gyud ta gatu-o.
Busa angayan lamang nga i-bawal gyod ang panigarilyo sa Public Places kay madamay ta sa sakit nga dulot ani, tungod kay National Ban na ang mag sigarilyo sa eskwelahan,Plaza, elevators,hagdanan, fire hazard locations, medical Facilities ug food preparation areas, diha sa restaurant,hotels demodo mga Police o bisan kinsa nga otoridad pwedeng makadakop sa addict sa panigarilyo, unya dakop gyud nga may citation ticket kay para ma remit sa panudlanan sa goberno dili sa bulsa ninyo. Basin ra kon mo kubit nani kay Executive Order naman kay ang atong Local smoking Ordinance sa GenSan ingon ni Konsehal Rosalita Nuñes wala daw na insakto ug implementar pagka daghan sa manigarilyohay sa GenSan nga atong ma kita, sa Public Market, ang driver sa Multicab ug Tricycle murag panghaw sa barko ang asu-asu walay klaro kon kinsay manakop ang Police ba o ang traffic enforcer ba wala kokakita ug nadakpan nga nanigarilyo bisan kon daghan ang gapanigarilyo,diri lang atubangan sa RMN highway ni pagkadaghan gapanigarilyo sandig lang sakahoy ayos na buhot-buhot na,pero sa akong gi-ingon may Ordinance No.6 series of 2015 Comprehensive Anti-smoking Ordinance ang Implementing rules an regulations IRR nag ingon bawal manigarilyo sa Pampublikong lugar ang makasupak magmulta ug 1-3 thousand pesos ug mabilanggo sa 1-3 ka bulan or both dependi sa korte, naku karon naa pay National Smoking Ban EO, siyaro kon dili na mapakgang nga nabulit nata sa balaud, hinaut nga sa labing madaling panahon kong naa na ang IRR diri sa ato magmugna gilayon ug task force aron maoy manakop sa paturagas lang ug pa nigaril ug manghinaut ta nga si Mayor Ronnel Rivera mo pili ug mga tawo nga mag langkub sa Smoking Ban implementation nga dili mga sindikato ng ang multa sama sa akong gi-ingon mo-adto sa kaban sa goberno,dili kay sa ilang bulsa mapunta.
