Good morning po saindo gabos asin MERRY CHRISTMAS, siring man sa mga amigo tang lawyers sa IBP-Camarines Sur, siring man sa sakong law office partner na si Atty Jessie Savilla, sa mga amigo tang fiscal lalo na sina Fiscal Richard Cu, fiscal Ruvi Jean Carino, Merry Christmas man sa mga judges – sina judge Zeny Bragais, judge Nona Beltran, Judge Meg Armea, Judge Carmela Mendiola, Judge Formaran asin iba pa.
Dawa po nagtapos na ang December 25, kada aldaw should be like Christmas, always a day of giving than receiving, always following the life of our Lord and Savior Jesus Christ. Non-working Holiday po ngonian sa mga nasa gobyerno, pero bako pong holiday sa mga nasa pribado. Just the same, let’s enjoy po ang aldaw na ini, masiram mag-inom ning mainit na kape, salabat, tsaa o sabaw ta malipot ang panahon. Pero mayong mas maray pa sa mainit na pag-iiribanan sa pamilya.
Ngonian na aga babalikan ta po ang manongod sa consumer rights, ta sa mga nakaaging aldaw, nagkakapirang text saka FB messages ang naresibe ta, nagrereklamo sa mga nabakal nindang produkto. Marhay po na balikan ta ang temang ini, taano po?
Christmas holiday season po, mas igot na marhay ang mga tindahan mag advertise, magpabakal, magpapromo. An mga Supermarkets pano ning mga produkto, both locally-made saka mga imported. Dawa sain na malls o shopping center kita naglaog, yaon ang pang-engganyo magbakal – may discount, igwang buy 1 take 1, igwang freebies, dagdag points sa mga privilege saka points cards. Ang ice cream dyan sa SM igwang buy 1 take 1, napabakal man ako kundi sa lipot kan panahon, mayo po ako kasabay magbakal, mala hasta ngonian dai maubos ang ice cream sa harong. Kita sa Pilipinas ang nagseselebrar kan pinakahalawig na Christmas sa kinaban. Pagpoon palang kan “ber” months, kan September, ang satong pagmati, wow, Christmas season na. While ini ang panahon ning pagbilang ning mga amigo/amiga, mga inaanak saka mga mahal sa buhay na mga tatawan ning regalo, iyo man ini ang panahon ning pinakagrabeng garastusan. Kaya kung anu-ano na sanang paagi ta para makakua ning discounts para maabot kan budget kan budget ang kadakul tang gusting regalohan. Tutuo man nanggad si sabi kan mga pag-aadal, na an satong nasyon tunay na sarong consumer society.
Dahil dyan, igwa kitang mga ley tungkol sa derecho kan consumers. Basahon ta po ang mga texts sato:
1. “Igwa binakal si agom ko kang saro aldaw sa SM itong touch lamp na piglalagan pabango, ang salestalk kang tindero, unbreakable pero kang ginamit mi na nabutasan sana ni mrs natumba si light, pasa baga, tapos nagduman si mrs sa sm dara si resibo ta nasa warranty pa mayo daa parts pero nagduman ulit si aki ko nagbakal kang parts pinabakalan, ano daw maray?
Uya pa:
2. “Sain ka nakahiling na “Buy 1, Take 1” pero pag bayad mo discounted sana. (Nakamention ang name kan store sa SM pero dai ta na i-mention) Paki ayos daw tabi ang maka panloko na post nindo!”
Saro pang kaparehong text:
3. “Kung may nakapaskil na 50% discount pero pagbayad mo sa cashier 25% lang ang discount and maraming paliwanag para mapilitan na lang magbayad ang costumer… Pwede po ba ito?”
Parehas po sa saindong experience, kami ni misis naka experience man kan mga pigtext nindo, particular dyan sa SM Naga, maray na sana po ta halos kada concern mi dyan, mabilis na nagpafacilitate ang management kan SM-Naga lalo na ang maboot na amigo tang si Mr. Wesley Villanueva. Good morning saimo Wes.
Bilang general na kasimbagan ta sa mga texts and FB messages na binasa ta, may violation po kitang naheheling sa parte kan stores na nagpabakal saindo. Taano po?
Sabi po sa Consumer Act o RA 7394, igwa ning inaapod na “DECEPTIVE, UNFAIR AND UNCONSCIONABLE SALES ACTS OR PRACTICES” o mga makapanloko, bakong tama saka dai kaako-ako na mga gibo sa pagpabakal. Ang ley may Policy na mag promote, mag-encourage ning fair, honest saka equitable na relasyon sa mga lado sa gabos na consumer transactions, protehiran ang consumer laban sa mga mapanlokong pagpabakal. Ang DTI po ang may otoridad mag implemetar kan ley na ini.
Ang mga reklamo kan texters puede maglaog sa mga violaions na ini:
Sa texter No. 1, nagluluwas na may patubod ang tindahan na dai daa mapapasa, “unbreakable”, ang touch lamp. Sa totoo lang po, garo mayo man ning tunay na unbreakable na gamit lalo sa mga lamps, most likely po ang sinabing saimong feature kan touch lamp kung sa ordinaryong pag gamit dai tolos mapapasa. Garo man nanggad exaggerated ang impormasyon kan tindahan. Prohibido asin sarong violation kung ang nagpapakabal o ang supplier napalaog sa barakalan ang costumer dahil sa ang –
a) ang product igwang sinasabing performance o characteristics, o klase ning gamit o benefit na mayo man talaga ini, may false representation po sa tunay na feature kan produkto, o kun sinabi na ang product igwang particular na standard o quality na mayo man. Usually, nasa warranty provisions po yan na itinatao kan tindahan. Kung parabakal ka, kaipuhan po aramon ta yan base sa warranty card saka manual kan produkto. Sarong violation man po kan nagpabakal kung dawa nagtao o dai nagtao ning warranty basta kung sala o nakakapanloko ang sinabing indication manongod sa produkto, kaya sa mga stores, may obligasyon kamo na i-train ning husto ang saindong sales staff ta ang saindang mga representations sa kostumer puede kamo ma hold liable; and b) Para sa detalye sa warranties, check po nindo ang FB post ko sa INI AN LEY.
Pano mo po maa-avail ang warranty? Sabi po Consumer Law, kaipuhan mo lang i-present sa nagpabakal ang warranty card o ang official receipt kabali ang producto na iri-repair o ibabalik. Mayo ning iba pang documento ang puedeng -require pa dawa kan manufacturer, kan distributor, o kan retailer. Ang retailer may responsibilidad na mayong dagdag na ano man na cost sa nagbakal sa pagprisentar sa distributor. Bahala na man sindang mag-orolay sa bagay na ini ta bako na pong concern yan kan nagbakal. Ang ano man na nakalaag sa warranty conditions na kontra sa probision na ini kan ley imbalido.
Kun nabakal mo po ang touch lamp sa tindahan na “As is, where is” ang barakalan saka sa tindahan ning mga second hand na produkto, mayo po kita maeenjoy na warranties.
Uliton ta po, pano po kung hali lang sa tiangge o kaparehong establisimiento ang saimong produkto, usually po baga dai man nagtatao ning resibo ang mga tiangge asin dai man sinda nagtatao ning kaparehong warranty service. Pero kung may reklamo, puede po idolok sa DTI para sa inaapod na mediation o orolay para magkasundo.
Pag mabakal po kita ning products, i-check ta man kung ini igwang ICC sticker. Ang R. A. 4109 o ang Standards Law, ang Bureau of Philippine Standards (BPS) kan DTI nagrerequire sa manufacturers saka importers kan critical products na nasa lista kan Philippine National Standards (PNS) kabali po dyan ang saindong touch lamps.
Sa ikaduwa saka ika-tolong hapot sato, naengganyo magbakal dahil sa “buy 1 take 1” pero nagluwas na discount lang palan saka nagpost ning 50% discount pero ang nagluwas sa resibo 25% lang ang bawas, bawal man yan sa ley. Ang sisay man na nagpapabakal na nagsasabi ning specific na price advantage kan consumer product exists pero nagluwas na dai man palan tutuo, violation yan. Sa pagpaskil kan mga stores ning 50% discount o ning buy 1 take 1, suficiente na po yan para tubodan ta ang advertisement na yan. Giromdomon ta na ang panloloko puede mangyari bago, during o pagkatapos kan sales transaction. Minsan sa kadakulan kan mga binabakal ta nadidiskubre ta ang sala na ini pag uli ta na sa harong. At anytime na madiskubre ta yan, puede pa po kita magreklamo. May mga factors na kinokonsidera para mas pang tubodan ang kostumer:
1. Kung nag take advantage ang producer, manufacturer, distributor, supplier or seller kan physical or mental na diperensya kan costumer, halibawa PWD o senior citizen o kung medyo ignorante o illiterate ang kostumer, o kung dahil sa lack of time kan costumer, nagmamadali, o dai mabasa ning tultol ang nakasurat dahil sa foreign language dai man pig explain kan sales clerk.
Ano po ang penalidad sa mga violations kan rights kan texters ta? Sabi sa Article 60 kan Consumer Law, may criminal liability po ang may sadiri kan tindahan saka ang manager o supervisor concerned, may multa na Five Hundred Pesos (P500.00) hasta P10,000.00 o klong na dai mababa sa five (5) months hasta one (1) year o parehong multa saka kulong. Ang husgado puede man mag issue ning injunction para papondohon ang padagos nap ag gibo kan stores na pigreklamo kan salang representation sa warranties, sa salang pag inform o pag advertise kan discounts plus makakahagad ang mga nagreklamo ning actual na danyos perjuicios. Kung may iba pa kamong hinagad sa store na dapat nindang ginibo arog kan replacement o refund da dai inotob, puede ini itao kan husgado. Puede man kamo magfile ning complaint sa City Hall para sa pagkansela kan business permit. May mga similar experience na po kita kaito kan City Legal Oficer ako kan Naga kung sain nagreklamo ang mga parabakal sa oficina ni Mayor Robredo asin pinag-abisuhan ta ang mga stores na puede sinda tanggalan permits, kadaklan tolos man nagkocomply dahil ang pagpacancel kan business permit due to business malpractice may basehan sa Local Government Code.
Bago po kita magbakal, puede magcheck sa DTI e-Presyo website, sarong online price monitoring system lalo sa mgs SRPs kan basic commodities.
Ayan po. Sana nakatabang kita sa pagsimbag kan mga kahapotan. Kung may mga hapot po kamo, magtext or call sa numbers kan DWNX.
Bago ako magpaaram, pagiromdom sa gabos an ang Diyos pinagkokonsidera na sarong kasalan ang panloloko sa mga barakalan. Sabi sa bible sa –
Leviticus 19:35-36 ‘You shall do no wrong in judgment, in measurement of weight, or capacity. ‘You shall have just balances, just weights, a just ephah, and a just hin; I am the LORD your God, who brought you out from the land of Egypt.
Ini po si Atty. Angel Ojastro III
Aramon an saindong derecho, INI AN LEY!!!
