Good morning and Happy New Year po saindo gabos. Happy new year man sa mga pag-iriba ta sa RMN-DWNX. Pinapaabutan ta po ning pagbati an satong mga relatives, amigo asin amiga, and mga tugang sa pagtubod, salamat sa fellowship kan nakaaging Christmas holidays. Good morning man sa mga magurang asin estudyante ta first day ning klase for 2018, happy new year man sa management, staff, teachers asin kamagurangan kan BLICA o Blessed Lights International Chirstian Academy dyan sa Concepcion Pequena, saro po sa mga top private elementary schools sa Naga na matibay sa competitions. Mga tugang, 2018 na, bagong kalendaryo kan satong buhay, dai paglingawan ang satong mga inagihan kan 2017, maray man o maraot, ta gabos na kaogmahan saka bagyo iyo ang nagpapanday para sa mas makusog, mas mature, mas mapinadangat, mas matinabang na karakter ta. Ang pinakaimportante, magpasalamat sa Mahal na Diyos and lets count our blessings everyday.
Ngonian na aga ipagpapadagos ta ang napuunan na topic kan December 29 tungkol sa mga derecho asin obligasyon kan mga nurse. Importante po na padagos tang masabotan ini, taano po?
Ang mga nurse ang kaibahan most of the time kan patients sa mga hospital. Kung satong pinagmamawot ang maray na patient care, ang mga problems and issues manongod sa nurses dapat tawan man ning importancia. patient satisfaction must start with nursing satisfaction. Tutuo, ang pagiging nurse talagang very tough, bakong suba-suba ang expectations sainda kan publiko, nasa frontline service po kamong mga nurses, kamo ang enot na lalawgon kan health service, and ang enot na impression kan mga tao iyo ang nadurar, natatak sa isip. Ang inaapod na job burnout na na-eexperience kan mga nurses has been associated with poor patient outcomes o pagbaba kan kalidad kan nursing service.
Ano po ang job burnout?
Sabi kan Merriam-Webster’s Collegiate Dictionary ini ang “exhaustion of physical or emotional strength or motivation usually as a result of prolonged stress or frustration.” Boot sabihon, pagkaubos kan kusog kan hawak o kusog kan emotion o pagkaubos kan motivation dahls halawig na stress o pagiging frustrated. Ang temporaryong nature kan trabaho, mayong kasiguruhan kun ika malilay off nakakapanerbyos sa sarong nagtatrabaho arog kan nurses. Takot kita mawaran trabaho, kaya grabe lapigot sa halawig na oras para lang mapatunayan sa management kan institution na deserving maretain sa trabaho. Ang mga survivors kan layoff, o si mga yaon sa understaffed na institutions lalo sa hospitals, kaipuhan doblehon ang trabaho para lang mahipnuan ang trabahong nabakante kan mga naghali o nahali na co-workders. Igwa man mga nagtatrabaho ning maray pero dai nakakaresibe ning pag apreciar o pag omaw man lang kan saindang mga boss. Gato baga dai mati na ang trabaho bakong rewarding despite your sacrifices, mayo man lamang ning langkaw sa sweldo o promotion sa maray na mga gibo. Si mga hugak logod sa trabaho na iyo ang may mga kapit sa pulitiko o pariente kan nasa management iyo ang natatawan ning benepisyo. Talaga man na very frustrating yan. And depressing. Pag depressed, ang behavior sa trabaho can result sa pagiging aggressive sa kapwa, discourteous, pabaya.
Ini pong problema ta sa health sector kabali ang nursing services mas mati sa mga pampublikong hospital, mag lokal o national man yan. Ang Estado o gobyerno padagos an nagpapalya sa pagsunod sa satong Constitution na nagsasabing dapat magkaigwang integrated saka comprehensive na paagi sa health development, magkaigwa ning essential goods, health and other social services available para sa gabos sa affordable cost. Dai lamang po nagtataas ang ranking kan health financing o budget kan gobyerno nasyonal. Para sa 2018, sa General Appropriations Act, imbes na langkawan kan Congress ang DoH budget, pigbawasan pa ning pagkadakula, mas hababa pa po sa 2017 budget. Taano po ta nasabi ko yan?
Sa maintenance and other operating expenses (MOOE) budget na sana kan public hospitals pigbawasan pa ning P1.5 billion. Hali sa dating P5.3-billion budget kan 2017, ang 2018 budget pig reduce kan presenteng administrasyon to P3.74 billion. Ang MOOE nagsiserbing lifeblood kan government hospitals ta iyo ini ang main source kan pondo para sa basic hospital needs kan mga patients such as medicines, IV fluids, reagents na gamit sa diagnostics, laboratory procedures asin iba pang hospital expenses essential sa patient care, dahil sa budget cut, ang mga patients mapupuwersa puon ngonian na taon 2018 na mas pang magbayad kan sadiring medicines saka diagnostic procedures lalo pag na-confine. Kabali po ang mga regional hospitals sa budget cuts. Dahil dyan, nagpoprotesta ang mga health workers sa gabos na government health institutions ta sinda man apektadong maray kan kapabayaan kan gobyerno ngonian sa satong derecho sa health, orog pa na piglangkawan ang sin taxes na ang dagdag na funds dapat kuta magdalagan sa mas maray na services sato. Sabi ninda, ang current budget ta for 2018 sa health is anti-poor. Despite kaini, pinipirit pa man kan DoH magkaigwa dagdag na deployment ning mga nurses and doctors, ongoing na ang pag ako mga applications.
Ini po satong pig-eexplain bago ta tawan duon ang legal obligations kan mga nurses. Tama ang mga enot na obserbasyon na ang mayor na problema ta bakong sa legal rights and obligations kan nurses kundi dahil sa pasistema saka budget kan gobyerno. Bakong gabos na basol yaon sa nurses. Pero bakong boot sabihon, ang mga nurses dai na mahinguha na makatao ning tamang serbisyo. Tano po?
Sabi po sa RA 9173, ang mga nurses igwa kan minasunod na duty:
1. Magtao ning nursing care sa paagi kan pag gamit ning nursing process. Ang Nursing care kabali ang traditional and innovative approaches, therapeutic use of self, pag gamit kan tamang health care techniques and procedures, mga essential na primary health care, comfort measures, health teachings, and administration of written prescription for treatment, therapies, oral topical and parenteral medications, internal examination during labor kun mayo ning inaapod na antenatal bleeding o pagdugo bago kan pag-aki asin delivery kan baby. Kung kaipuhan ang suturing o pagtahi ning lugad, dapat igwa sinda ning special training base sa tamang protocol established kan hospital;
2. Dapat and nurses mag establish ning linkages sa mga community resources saka coordination sa health team nya;
3. Ang nurses dapat magtao ning health education sa mga tao asin komunidad;
4. Kabali sa nursing duties ang magtukdo, pag giya asin pag supervise ning nursing students sa mga nursing education programs asin iba pa.
Igwa man po ning Code of Ethics ang mga Nurse. Ano po ang sinsabi digdi?
1. Dapat magtabang ang nurse sa pagpreserba kan salud at all cost. Dapat magpromote ning good health, mapugulan ang helang, makatabang pag bawas kan malain na kamatean, asin pagpabalik kan good health. Kun magagadanon na ang pasyente, maka-asistensya na maging peaceful ang pagkagadan.
2. Dapat padagos mag adal ang nurse kan kultural, social, spiritual, pampisikal, psychological asin ecological na aspeto kan helang gamit ang nakakaparahay na proseso. Halimbawa, ang pagtratar sa mga pasyente na nagkahelang dahil sa saindang economic condition sa bulod medyo naiiba sa approach kun ang pasyente edukado asin ang helang nag gikan sa iba man na sitwasyon. Baka kaipuhan mas halangkaw ang pasensya asin pag intindi ta sa mga mas kulang sa edukasyon ta sinda mas vulnerable na sector.
3. May obligasyon ang nurses magkaigwa ning pinakahalangkaw na klase ning ethical conduct: ma respetong maray sa pasyente asin magkaigwang kumpiyansa sainda ang clients. Sa bagay na yan, dapat i-consider kan nurse ang individuality kan pasyente saka ang totality ninda pag nagtatao ning nursing care. Iba-iba po ang tao, kaya iba-ibang approach dai dapat parareho sana ang klase ning approach. Kabali dyan ang pag respect sa spiritual beliefs and practices kan patients tungkol sa saindang diet saka treatment, kabali ang pag uphold sa rights man kan pasyente bilang tao, natokar ta na po ini dati. Kabali man ang consideration sa culture saka values kan patients. Pero kun igwang conflict sa kultura o belief na laban kontra sa saindang welfare and safety, ang safety ang dapat i-apply kan nurse over sa cultural belief.
4. Dapat aramon kan nurses ang Patients bill of rights na satong diniscuss na sa satong segment, ta ang nurses, sabi sa Code of Ethics ninda, dapat advocate kan mga pasyente bako lang kan hospital na pigtatrabahuhan. Mas helingon ang best interest kan pasyente.
Dakul pang detalye sa mga obligations nay an. Sa kada pagbalga, igwa man po magkakanigong mga penalties. Anu-ano po yan?
Sabi kan key, RA 9173, puede mawaran lisensya o masuspinde ang nurse sa paagi ning pagreklamo sa Board of Nursing kan Professional Regulations Commission kun may mareklamo. Lalo kung ang mga basehan arin man sa minasunod:
1. For unprofessional and unethical conduct; 2. For gross incompetence or serious ignorance; 3. For malpractice or negligence sa pagtao ning nursing care 4. kung nag gamit ning fake o makapanlokong statements sa pagkua ning certificate of registration/professional license or a temporary/sp ecial permit; 5. Sa ano man na violation kan ley o kan Code of Ethics for nurses asin kan technical standards for nursing practice.
Igwa man ning criminal penalty po sa mga mabalgang nurse, may kulong asin multa na puede iimponir kan husgado kun sa courts kamo mafile.
Puede po kamo magfile ning reklamo sa Board of Nursing kan PRC o sa employer na hospital para sa mga administrative cases. Kung ang hospital ang nagbalgar o nagkulang sa pagrespeto sa patients rights, sa DoH po magreklamo, puede man sa husgado.
Ayan po. Sana nakatao kita ning dagdag na kaaraman sa ley na saindong magagamit sa oro-aldaw. Kung may mga hapot na legal, magtext or call sa numbers kan DWNX. Mag antabay man sa mga FB posts sa FB site kan NX saka sa sakong personal FB site na INI AN LEY.
Bago ako magpaaram, may I remind ang gabos na may kasuguan ang Diyos sa satong gobyerno, sa mga namamayo sa banwaan asin sa nasyon, na para mahipnuan ang mga kakulangan kan mga tao, kan mga aki ning Diyos na saiyang padangat, ang mga lideres ang dapat mangenotan sa pagprovide ning NURSING CARE, magpreserba asin magpromote ning buhay bako ang makadanyar. Ang mga nasa gobyernong lideres kaipuhan magbisto muna sa Diyos, maging mapagkumbaba. Sabi sa Bible sa –
Isaiah 49:23 And kings shall be thy nursing fathers, and their queens thy nursing mothers: they shall bow down to thee with their face toward the earth, and lick up the dust of thy feet; and thou shalt know that I am the LORD: for they shall not be ashamed that wait for me.
Ano po ang reward sa mga leaders ta na may humildeng pag nursing care sa mga aki kan Diyos? Sabi sa bible sa –
James 4:10 Humble yourselves before the Lord, and he will exalt you. Ini po si Atty Angel Ojastro III
Aramon an saindong derecho, INI AN LEY!!!
